De zijkanten zijn gemaakt van dun behangpapier. In en aan de punten is gebruik
gemaakt van diverse kleuren vliegerpapier. Uitgevouwen is de kijkdoos ruim 1 meter
lang, 25 cm breed en 34 cm hoog.
Na het bekijken van de kijkdoos kwamen er gelijk vragen naar boven borrelen:
Hoe kwam de twaalfjarige Elisabeth op het idee om een uitvouwbare kijkdoos te
maken? Had ze een voorbeeld? Heeft ze hem samen met iemand gemaakt? Hoe kwam
ze aan het, voor die tijd, vrij dure bijzondere papier, de ansichtkaarten en de
poëziealbumplaatjes?
Elisabeth zelf kwam uit een arm gezin. Ze woonde aan het Mienterglop in het
Kogerveld. Haar vader overleed toen ze nog geen twee jaar oud was. Moeder Trijntje
bleef achter met zes kleine kinderen. Om wat geld te verdienen ging moeder uitwerken
en deed veel naai- en herstelwerk. In 1902 verhuisde moeder en kinderen naar de
boerderij "Johannes Hoeve" in de Prins Hendrikpolder. Elisabeth en haar broers en
zusters bezochten de lagere school in Den Hoorn. Vanaf 1905 woonde het gezin aan
de Watermolenweg nabij Den Hoorn.
Na de lagere school kwam Elisabeth als meisje voor dag en nacht werken bij de familie
Koorn op de boerderij "de Strooppot" aan de Kogeiweg. In 1914 ging ze weer bij haar
moeder wonen aan de Watermolenweg. Twee jaar later trouwde Elisabeth met de
timmerman Martinus Bakker. Het stel kreeg vier kinderen: Trijntje, Guurtje Elisabeth,
Arie Martinus en Cornelia Reinette. Op 6 juli 1941 overleed Elisabeth op bijna
zevenenveertig jarige leeftijd in het noodziekenhuis.
Uit bovenstaande blijkt dat er best veel informatie over Elisabeth bekend is. Maar op de
vragen met wie ze de kijkdoos maakte, had ze een voorbeeld, waar en hoe ze aan de
spullen kwam, is geen antwoord gevonden. Na wat speurwerk in boeken, navragen en
op internet zoeken ben ik niets tegengekomen over dit type kijkdoos. Daarom mijn
vraag aan de lezers: zijn er nog meer van dergelijke bijzondere kijkdozen op Texel
bekend? Weet iemand iets over de herkomst van het ontwerp? Zijn er voorbeelden in
de rest van Nederland? Alle aanvullende informatie is welkom.
14
Elisabeth op schoolfoto ca. 1904
Ineke Vonk-Ui tgeest
