Even binnenkijken in de winkel van Hendrik Kuip en Martje Verberne
Aan het begin van de negentiende eeuw was
De Koog sterk in verval geraakt. In de notulen
van de municipaliteit werd in 1810 genoteerd
dat het dorp nauwelijks dertig huizen, hutjes
en woninkjes telde: 'En dan nog in de bouw-
valligste staat, van ieder ogenblik door het
instorten deszelfs ellendige bewoners te doen
omkomen - terwijl de armoede er zodanig is
toegenomen, dat zij zich zelve niet langer
kunnen onderhouden.' Het hier geschetste
beeld gold niet voor alle inwoners van De
Koog, zo blijkt uit de boedelinventaris van het
echtpaar Hendrik Cornelisz Kuip en Martje
Willems Verberne. Hendrik overleed op 6
oktober 1809 in De Koog en zijn weduwe liet
anderhalve maand later de boedel inventari
seren. Haar man had gevaren als stuurman
en schipper. In 1809 hadden ze een winkel
en daarnaast hielden ze wat vee. De gede
tailleerde beschrijving van hun bezittingen
laat zien dat ze tot de Texelse middenklasse
behoorden.
Wat was er te koop in hun winkel? Groene
erwten bijvoorbeeld, evenals witte bonen,
rijst, gort, Friese aardappelen, pruimen en
rozijnen. Wie thee wilde hebben, kon kiezen
uit verschillende kwaliteiten die respectieve
lijk best, ordinair, gemeen en slecht werden
genoemd. Diverse schoonmaakartikelen wa
ren voorradig, zoals stijfsel, blauwsel en groe
ne zeep. Met luiwagens, boenders, heibe
zems en lange stoffers konden de vrouwen
flink aan de slag. Ook was er kaas, zout, je
never, azijn, raapolie, gerookt spek, tabak,
snuif, zoethout en turf te krijgen. Blijkbaar
was er genoeg klandizie om de winkel open
te houden. Volgens het schuldregister waren
er nog zeventien openstaande rekeningen,
wegens geleverde winkelwaren:
De leveranciers van de winkel woonden voor
een deel op Texel. Andere artikelen werden
van elders aangevoerd. De grutterswaren
kwamen van Hendrik Reijmer (afkomstig uit
'Kleefland') in Amsterdam. Hij was in 1807 op
Texel getrouwd met Bregje Kuip, een dochter
uit het eerdere huwelijk van Hendrik Kuip met
Kaatje Gerrits Spigt. Deze voordochter was
een van de erfgenamen van de boedel. Breg
je had een volle broer, Gerrit Kuip. Natuurlijk
had hij ook recht op een deel van de erfenis,
alleen wist men niet of hij nog leefde. In 1802
was Gerrit als stuurman met het schip van
Hendrik Spigt uitgevaren, en sindsdien had
niemand meer iets van hem vernomen.
Het woongedeelte van het huis van Hendrik
Kuip en Martje Verberne bestond uit de vol
gende vertrekken: een voorkamertje, bin
nenkamer, spijskamer, achterkamer en zol
der. Verder waren er een turfhok, koestallen
en een zijboet. Het vee bestond uit een
paard, een melkkoe, achttien schapen en zes
lammeren Het echtpaar bezat een paar stuk
ken land en een kwart deel van een houtbos
je. Aan contant geld was er ruim 204 gulden
in huis. Martje bezat een gouden oorijzer,
gouden haarnaalden, vier gouden ringen en
een paar gouden spelden. Haar bloedkoralen
ketting had een gouden 'boot' (het grote zilve
ren of gouden, vaak met diamanten bezette
middenstuk, tevens slot, van een halssnoer
zoals Friese en Hollandse vrouwen droegen).
De overige sieraden waren van zilver. Hen
drik bezat een paar gouden hemdsknopen en
een aantal zilveren voorwerpen waaronder
een zakhorloge aan een ketting.
Miriam Klaassen
Pieter Bakker: 28 gulden 13 stuivers 6 penningen
Cornelis Nannings: 15 gulden 18 stuivers
Gerrit Keesje: 10 gulden
Cornelis H. Sluijsman: 73 gulden 9 stuivers 8 pen
ningen
Pieter Koom: 2 gulden
Dirk Keijzer: 3 gulden 18 stuivers
Arien G. Spigt: 92 gulden 19 stuivers
Dirk Visser: 5 gulden 10 stuivers
Geref. Diaconie De Koog: 8 gulden 18 stuivers
Dirk Keesje: 9 gulden 16 stuivers 8 penningen
Hendrik Spigt: 35 gulden 13 stuivers
Dirk Mulder: 3 gulden 14 stuivers
Hendrik Smit: 37 gulden
Iwen Boon: 9 gulden 1 stuiver 8 penningen
Gemene armvoogden Texel: 22 gulden 10 stuivers
Roomse kerkmeesters De Koog: 28 gulden 8 stui
vers 8 penningen
Bronnen: Gemeentearchief Texel notulen munici
paliteit inventarisnummer 17, Rijksarchief Noord-
Holland notarieel archief inventarisnummer 4917
(1809), Rijksarchief Noord-Holland oudrechterlijk
archief inventarisnummer 6817 (1809).
22
