W
k x i
Mokka
m\ mm*
Su raue
Pc PER
Malabar
Siam Cocliin-
China
P.idnng
d BornrO
f'ormosa
PEPER .V>°
TIN
Co m pao n i ho k b r u1 k
in Amsterdam met tal van levende bomen en
planten. Onder meer negen kisten vol voor de
Hortus Medicus in Amsterdam. In die tijd wer
den de 'orangerieën' bedacht, stenen gebou
wen met hoge ramen en deuren, waardoor de
planten 's winters naar binnen gereden kon
den worden. De Berbice in Voorschoten uit
de zeventiende eeuw is mogelijk de oudste.
De muren zijn van IJsselsteentjes en de lui
ken bevatten boekweitdoppen als isolatiema
teriaal. De orangerieën zijn de voorlopers van
de plantenserres, zoals die bijvoorbeeld in de
Rotterdamsche Diergaarde en bij Laken. Ook
moeten we nog noemen Joan Camphuis, die
drie keer naar Japan reisde om er planten te
halen voor zijn tuin op het eilandje Edam in
de baai van Batavia.
Belangrijker en meer gedocumenteerd was
het werk van de Duitse natuurkundige en chi
rurgijn in dienst van de VOC, Engelbert
Kaempfer (1651-1712). Hij moest, als lid van
de permanente staf, verplicht bij de Shögun
op bezoek, 400 km over zee en 600 km over
land. Hierover schreef hij een uitvoerig ver
slag: 'Geschichte und Beschreibung von Ja
pan' door Linnaeus de belangrijkste bron voor
zijn geschriften over Japanse planten ge
noemd. Een bekende boom uit deze publica
ties is de in ons land in veel parken en lanen
aangeplante Ginkgo biloba. Zelfs op Texel
staan er een paar. Rienus Zwijnenburg van
'Texelendje' wist er twee te staan, en wel in
de tuin van beeldhouwer/schrijver Jan
Wolkers. Ze hebben het er maar moeilijk
mee, want deze boomsoort is nogal gevoelig
voor zeewind. Maar ze mogen ook niet te
groot worden, want dan kunnen ze het uit
zicht gaan bederven, zo begreep ik van de
heer Wolkers, die overigens meerdere bijzon
dere planten in zijn tuin koestert.
- jo nb
ua
i V' i ,f
Arabic
\U Ki
HL
rywk Zi j o f.
CÓUP J
i'crzié
Afrika
w
fj
W4W:
China
Textiel
Ruwe Zijde
Opium
Salpeter
Textiei. Bengalen
India
Thee
Cantón
Textiel
Coromandcl
Kaneel
fcCeylon
Indische Oceaan
Tin
Goud
PHPF.R
Peper /.<tf
'j/
goud Japan
Iapans Koper
Stille Oceaan
Filippijnen
Kom ii
sin kei
d
l
S' S'm
Celebes
Makassar
Kruidnagelen
Ambon
Banda
i'OELIE
Nootmuskaat
Goederen
voor
VOC-vestigingeri in Azië met hun exportproducten tijdens de 18e eeuw
7
