zijn zuster in de plaatselijke herberg van
Ruurlo, waar het hem zo goed beviel dat hij
nog wel weken wilde blijven. Waar hij in au
gustus 1873 uithing, heb ik uit de bronnen
niet kunnen opmaken. Er is alleen een brief
uit 1876 gericht aan Carel Vosmaer, redac
teur van 'de Kunstkronyk' waarin Roelofs
schrijft: 'Ik bezocht Texel, Vlieland en Ter
schelling voor enige jaren en keerde later nog
naar Texel terug'. Met 'voor enige jaren' wordt
ongetwijfeld het studiereisje bedoeld dat Roe
lofs in mei/juni 1872 maakte samen met de
insectenkundige C. Ritsema, conservator van
het Natuurhistorisch Museum Leiden. De zin
snede dat hij 'later terugkeerde naar Texel'
kan slaan op zijn tweede bezoek kort daarna,
maar ook en net zo goed op een bezoek in
1873. In elk geval zou dit laatste niet verwon
deren, gezien het enthousiasme waarmee hij
een jaar eerder twee keer naar Texel kwam.
Het schilderij van Roelofs ademt de sfeer van
een zoele zomernamiddag. Daar was hij
goed in: het weergeven van de stemming en
atmosfeer van het landschap. Hoewel voor
stander van een vrije compositie en een per
soonlijke interpretatie, schilderde hij altijd op
basis van de werkelijkheid en na nauwkeuri
ge bestudering van details. In zijn opvatting
moest je uit de buitenstudie zoveel mogelijk
halen wat er in zat. Je mag dus denken dat
hij er niet lichtvaardig mee zal zijn omge
sprongen, en dat hij met zijn schetsen en de
latere uitwerking geprobeerd heeft een zo
natuurgetrouw mogelijke impressie te geven
van wat er die dag viel waar te nemen.
In de bibliotheek heb ik nog even de dagboe
ken van ds. J. Huizinga nagebladerd. Op
woensdag 27 augustus 1873 noteert hij in
derdaad dat het 'een zeer schoone dag' was.
In augustus heb je natuurlijk vaker zeer
schoone dagen, dus echt bewijzen doet het
niks. Aan de andere kant: het spreekt ook
niet tegen. Aanwijzingen die erop duiden dat
Roelofs in augustus '73 ergens anders dan
op Texel was, heb ik in het boek van De Bodt
niet gevonden. Je zou er het volledige werk
van Roelofs op moeten nazoeken, inclusief
bewaard gebleven brieven, verslagen en arti
kelen. Misschien dat daar ooit iets uitkomt,
wie weet, maar vooralsnog vormen de con
clusies van De Jager een sterke bewering.
Zonder tegenbewijs hou ik het er maar op,
met voorzichtige stelligheid, dat Roelofs eind
augustus 1873 zijn schetsen voor het doek
heeft gemaakt.
Een schoone dag, half tot zwaar bewolkt.
Tot zover alles in orde zou je denken, maar
navraag bij de klimatologische dienst van het
KNMI levert een onverwachte en bedenkelijke
tegenspraak op. Beide data die uit De Jagers'
berekeningen naar voren komen, zijn in de
archieven voor ons nagezocht op waarne-
mingsgegevens van het station Den Helder.
Volgens deze gegevens blijkt het op 27 au
gustus 1873 weliswaar droog te zijn geweest
(met een temperatuur van 18 tot 20 graden,
wind zuidwest) maar intussen is het wel half
tot zwaar bewolkt, dus bepaald minder fraai
dan je je voorstelt bij Huizinga's notitie over
'een zeer schoone dag'. Het weertype wijst op
de invloed van een depressie met een daarbij
behorend front, en inderdaad wordt op de
28ste in de middag 3,8 mm regen gemeten.
Los van de vraag of Roelofs toen al dan niet
op Texel verbleef, zitten we hier opgescheept
met een lelijke tegenspraak tussen twee op
het oog betrouwbare bronnen. Misschien ver
gist Huizinga zich. Bijvoorbeeld omdat hij zijn
dagboek niet diezelfde dag, maar wegens
beslommeringen later heeft bijgewerkt. Het
zou kunnen, maar ik heb de neiging de domi
nee hier op zijn woord geloven. Niet uit ge
woonte, maar omdat hij in zijn dagboek over
die 27ste een aantal opmerkelijke dingen no
teert, die zich allemaal buitenshuis afspelen.
Hij bezoekt een begrafenis, er is die dag een
tentoonstelling van vee, in de middag een
harddraverij waar hij allerlei mensen spreekt.
Dat hij zich daarbij in de weersgesteldheid
zou vergissen, lijkt minder waarschijnlijk.
Aan de andere kant staan de feitelijke meting
en van het KNMI, waarvan je mag aannemen
dat ze kloppen. En grote klimatologische ver
schillen tussen Den Helder en Texel zijn niet
te verwachten, daarvoor is de afstand te klein
Hoewel, prachtig weer op Texel en regen aan
de overkant, het komt nogal eens voor, toch?
Desgevraagd wordt me dat door buurman en
weerkenner Dirk Vinke bevestigd. Volgens
hem kan Het Marsdiep inderdaad een grens
15
