KINDERMOORD OP TEXEL
13
'Den 17. Maart wierd op den burg gevonden
in een Mandeken ofte Bentje, een jong gebo
ren kind in de aarde gestopt. Den 19. dito
wierd Aagje Schuurmans daarover bij de kop
gevat en in Regtenisse gezet, dewelke be
kende dat kind, haar kind was, en dat zij het
levendig om den hals hadde gebragt, dewel
ke den 4. May over deeze Misdaad aan een
paal door Beulshanden is gewurgt, op den
Burg.
Aldus was in het jaar 1700 geschied volgens
de kroniekschrijver Dirk Burger van Schoorl
in zijn befaamde 'Cronijk van Medemblik'.
Het ging er op Texel in die dagen kennelijk
wel erg hard aan toe: babymoord? Doodstraf!
Op Wieringen was Wabe Douwensz (ca.
1712-1753) van Oosterland óók gedood om
dat hij de baby die hij bij zijn stiefdochter
Maartje verwekt had, ombracht. Maar die had
ten eerste Maartje verkracht, vervolgens ge
poogd 'om hare vrugt, was 't doenlijk af te drij
ven' met rattenkruid *1 en tenslotte 'bij ver-
lossinge het kind van het leven ter doodt ge
bragt ende zijn stiefdochter door het niet be
hoorlijk assisteren mede aan de doodt bloot-
gesteldt.
Die arme stiefdochter, Maartje Dirks, werd
overigens nog wel voor zeven jaren verban
nen, omdat zij (over de verkrachting) had
gezwegen en 'middelen heeft ingenomen ter
afdrijving van de vrugt.Nog erger misschien
was de verbanning (voor vijf jaar) van de
moeder van Maartje, omdat zij had gezwe
gen. Ze had er in toegestemd 'die zake niet
ruchtbaar ofte bekend te maken'. Maar dat
betekende wel dat de (vier) kinderen uit het
gezin via de diaconie bij vreemden moesten
worden ondergebracht. *2
Ook in Den Helder waren ze milder dan op
Texel. De Kaagschipper Cornelis Willemsz
Zeeuw, die een bruut van een vent was,
wiens vrouw was weggelopen, had bij zijn
dienstmaagd Trijntje Foppes een kind ver
wekt. Maar toen het op helpen bij de beval
ling aankwam, was hij de deur uitgelopen.
Toen hij tegen middernacht terugkwam, vond
hij haar op het secreet (de wc), waar zij juist
van een kind was verlost. Toen ze hem vroeg
te gaan zien waarvan ze verlost was, weiger
de hij en zei: 'Die niet en weet, die niet en
deert'. Het enige wat hij deed was 's morgens
twee van zijn kinderen opdragen het
strontvat te legen in de kuil op buurvrouws
erf. Zelf verdween hij met zijn kaagschip.
Natuurlijk had buurvrouw het lijkje gevonden
en natuurlijk werd zowel Cornelis Zeeuw als
Trijntje Foppe voor het gerecht gebracht.
Trijntje werd ervan beschuldigd dat ze het
kind gebaard had op het secreet en in de
vuiligheid had laten versmoren. Cornelis
Zeeuw werd veroordeeld voor overspel en
medeplichtigheid aan de dood van het kind.
Beiden zouden 'met den koorde' aan een
paal worden gewurgd, maar na (schriftelijke)
adviezen van drie Alkmaarse schriftgeleer
den en vervolgens raadpleging van twee
Haagse heren, besloot het Helderse gerecht
op 7 december 1733 tot een mildere straf:
beiden kregen 12 jaar verbanning en betaling
van de gerechtskosten. Cornelis Zeeuw
kreeg bovendien nog een boete van 400,-,
in die tijd het jaarloon van een arbeider. *3
Bevallen op het secreet om zo baby's te laten
verdwijnen was overigens gebruikelijk. Dat
deed het merendeel van de vrouwen in de 24
achttiende eeuwse strafzaken van kinder
moord te Amsterdam, die de historische cri
minoloog S. Faber analyseerde. *4
Als straf volgde daar meestal geseling op het
schavot, langdurige opsluiting in het spinhuis
en daarna verbanning uit Holland en West-
Friesland. Wel een verschil met onze tijd,
waarin zelfs een rechtse krant als de Tele
graaf schrijft: 'Wat moet een strafrechter nog
na 9 maanden angst?' *5
En reken maar dat die angst groot was in de
18e eeuwse Republiek!
Vaak betrof het dienstboden bezwangerd
door hun (getrouwde) werkgever of diens
