EEN BEDORVEN DAMP
KRING EN VIERDERANG5
ONDERWIJZERS
Waterweg 1799-Plassendaal 1850).
*Cornelis Verberne (Bg 1770-Bg 1827) was
een zoon van 'Jan Trammelant' (Blad HVT
nr. 9 blz. 6/7). Met zijn vrouw Kaatje Hen-
driksd Smit (Bg 1778-Bg 1858) woonde hij
Warmoesstraat 2. Daar is nu het Indonesisch
restaurant Dunia Ketjil.
"Pieter Pietersz Hassing (Sd 1794-) woonde,
evenals zijn broer, met hun moeder, Corne-
lisje Hassing-Wilkes (1759-De Veen 1837) in
het woonhuis Binnenburg 3, waar nu Het
Open Boek is. Vader Hassing was daar in
1816 overleden. Pieter verhuisde in 1826
met zijn moeder naar hun boerderij De Veen.
In 1837 werd de ongehuwde Pieter weer sla
ger in Den Burg in het pand Weverstraat [4],
Marco van der Vis heeft daar nu zijn tabaks
shop.
"Comelis Pietersz Hassing (Sd 1794-Batavia
1828) ging in militaire dienst en vertrok als
fuselier naar Nederlands Indië, waar hij in
het hospitaal Wlagelang overleed.
*Jacob Jacobsz Zuidewind (1776-Bg 1839)
bewoonde met zijn vrouw Trijntje Jacobsd
Keijser (Ca. 1777-Bg 1843) hun boerderij
Weverstraat [93]. Het laatste deel van de
gebouwen werd in 1946 gesloopt. De grond
wordt nu gebruikt als parkeerterrein naast de
Texelse Apotheek.
"Mees Jacobsz Disper (Bg 1764-) was in
1792 getrouwd met Trijntje Comelisd Zwart,
die in 1809 overleed. Mees, die ook dood
graver was, hertrouwde met Stijntje Pietersd
Klugt (Sd 1774-), de weduwe van Jan Ja
cobsz Bakker (1777-Plassendaal 1810). Dis
per en zijn vrouw woonden dichtbij het kerk
hof aan de Burgwal.
Cor Reij
Dr.Tine Visser:
Scholen en schoolmeesters op
Texel in de 19e eeuw
Dr. Tine Visser raakte al in haar jeugd ver
slingerd aan Texel. Ze promoveerde op la
tere leeftijd op een onderzoek naar het on
derwijs in Zeeland in de 19e eeuw (1995).
Vervolgens besloot ze hetzelfde onderwerp
met betrekking tot Texel uit te pluizen. Dat
deed ze o.a. in het Rijksarchief in Haarlem
en in het Gemeente-archief van Texel. Aan
haar rapport heb ik het hiernavolgende ont
leend.
Bij wijze van inleiding: de achttien
de eeuw
Onderwijs is in ónze maatschappij een
vanzelfsprekende zaak. Wij sturen de kinde
ren tegenwoordig al met 4 jaar naar school.
En de staat betaalt dat grotendeels. Onder
wijs vinden we gewoon. We gaan er van uit
dat zonder goed onderwijs een kind geen
toekomst heeft. Maar vroeger, ook nog in de
18e eeuw, was onderwijs iets bijzonders. Ou
ders betaalden er voor -er werd per vak
afgerekend!- en onderwijs was voornamelijk
geënt op de godsdienst. Het stond in dienst
der kerk en zelfs de schoolgebouwen in Den
Burg, Den Hoorn en Oudeschild waren ei
gendom van de hervormde kerk. En ieder
een vond dat heel normaal. Zo is er uit 1778
een instructie bewaard van de gemeente
Texel voor de schoolmeester Jacob Smit in
De Waal. Daaruit komt duidelijk het verband
tussen kerk en onderwijs naar voren. Naast
onderwijzer was de goede man namelijk ook
nog koster en voorzanger; hij hield verder de
school, het kerkhof en het kerkepad schoon
en hij hield de torenklok en de kerkelijke ad
ministratie bij. (Sommige onderwijzers waren
ook nog belastingontvangers!). Hij gaf vooral
les vanuit de cathechismus en kerkelijke
boeken. Want dit was het doel van het on
derwijs in de 18e eeuw: de kinderen moesten
11
