NAAR DE OVERKANT
TEXELSE STUDENTEN IN DEN VREEMDE
Waarom sturen ouders hun kinderen naar de
overkant op school? In mijn jongensjaren
was het onderwijsaanbod op Texel beperkt
tot een MULO; een voor die tijd uitstekende
opleiding. Toch gingen er eerst weinigen,
later velen naar de overkant om te leren. En
dat waren toen vanaf Oudeschild nog hele
reizen. Drie kwartier varen was het minste,
met laag water en/of ijsgang duurde het
soms uren; soms kon je vrijwel meteen weer
terug. Daarbij kwam nog dat de boot maar
een beperkt aantal malen per dag voer. Als
je een boot miste zat je, aan beide zijden van
het water, voor uren vast. Bijna geen zwaar
dere straf dus voor scholieren in Den Helder
dan dat je niet eerder de les uit mocht om de
boot nog te halen!
Vandaag de dag klinkt dat allemaal erg pri
mitief. Op Texel is het onderwijsaanbod nu
zeer breed; willen leerlingen toch naar de
overkant op school dan varen de boten zeer
frequent en ze hebben zélf ook veel beter
vervoer. Toch heb ik aan die bootjaren geen
slechte herinnering, integendeel. We vorm
den een eigen leefgemeenschap waarin werd
gekaart, gezongen en waarin de eerste ver
liefdheden ontloken. Misschien echter, dat
mijn eeuwige zorg om de boot nog te halen
is overgebleven uit die tijd; en ook het idee,
dat Amsterdam toch wel heel erg ver is - zo
als trouwens voor veel mensen aan de over
kant ook Texel heel ver weg is ("komt u hele
maal van Texel?").
Dat alles kwam weer bij me boven toen ik
me ging verdiepen in Texelaars die al in de
15e en 16e eeuw naar de overkant gingen
om te studeren. Zoals tegenwoordig onze
studenten van HBO en Universiteit naar
overkantse steden gaan, ja zelfs een
uitwisselingsjaar in Amerika of Japan door
brengen, zo gingen 500-600 jaar geleden ook
al Texelse jongeren naar voor die tijd heel
ver weg gelegen scholen. Het interesseert de
lezer wellicht daarover eens iets naders te
vernemen. Ik heb daarvoor in een aantal
matrikels (=inschrijvingslijsten) van universi-
teiten naar Texelaars gezocht. Er waren er
inderdaad een aantal. Zoals de meeste Hol
landers van die tijd gingen ze voornamelijk
naar de universiteiten van Keulen en Leuven.
Maar dat ze op zo'n afgelegen eilandje in de
Noordzee zelfs maar wisten dat daar universi
teiten waren, en dat ze er dan ook nog heen
gingen om te studeren, met alle kosten van
dien, dat blijf ik zeer verbazingwekkend vin
den. En daaruit blijkt, dat zelfs rond het jaar
1500 zowel de informatievoorziening als de
mobiliteit van de mensen veel groter geweest
moet zijn dan wij ons in deze media-eeuw
kunnen voorstellen. Een enkel woord nog
over drie universiteiten waar ik Texelaars
vond.
LEUVEN
Dit is in de Lage Landen de oudste universi
teit, die al vanaf 1426 haar deuren geopend
had. Ter vergelijking; de oudste universiteit
van Nederland is die van Leiden (1575), de
Hogescholen van Harderwijk (1648) en Fra-
neker (1684) zijn nog veel later. Aangezien
mijn eigen onderzoek naar ontstaan en over
leving van de eerste doperse gemeente op
Texel de periode 1514-1564 bestrijkt, heb ik
Scudentcn bij een drinkgelag. Illustratie
uit Directoria/)/ Mcilitti/n, se/i iril/iilatio Sectth
(Straatsburg, rond 1489).
21
