INHOUD
EEN SJOUW UUTHANGE
(REAKTIE)
Colofon 1
Van de redactie 1
Van het bestuur 1
Bibliotheeknieuws1
Inhoud 2
Nieuwe leden2
Reactie van G. Jansen 2
De elektrificatie van Texel
en het historisch verband
met bemaling en een
scheepvaartkanaal
door P. Wit 3
Tesselse gedichten en rijmen
deel 2, Jacob Witte J.P.zn
door G.E. Dros 25
Walvisvlees in hongerwinter
door G. Jansen 27
Tessels Prate
door G.E. Dros 28
NIEUWE
LEDEN
MEDEDELING:
We maken u er op attent dat
op de laatste ledenvergade
ring is besloten de contribu
tie m.i.v. 1997 te verhogen
tot 30,-
In het herfstnummer van 1996 stond in de rubriek Tessels
prate van Gré Dros een bladzijde met sèèggies. Vermoedelijk
is er per abuis iets misgegaan want zo werd in het sèèggie
'die het allan een sjouwtje uuthange' het woord sjouwtje
tweemaal veranderd in een 'skouwtje'.
Het woord sjouw is in het Tessels woordenboek te vinden
onder 'waarschuwingssignaal'. Oorspronkelijk hing men in
geval van geboorte, ziekte of andere bijzonderheden een
doek uit het dakraam. Wanneer iemand voorbijkwam werd
dan eerst nagegaan of de bewoners hulp aangeboden kon
worden. Ook dit gebruik is op de andere eilanden bekend. In
het Amelander woordenboek staat: sjouw of souw. Een sein,
bestaande uit wit laken of kledingstuk, dat uit het raam wordt
gehangen. Bijvoorbeeld om veldarbeiders te laten weten dat
het etenstijd is.
Een andere betekenis van de sjouw is het afhalen van de
bemanning of goederen van een gestrand schip. Te vinden in
het archief van de Ned. Herv. Kerk van De Cocksdorp waar
ds. Schellenberg in het jaaroverzicht van 1924-1925 het vol
gende onder het kopje 'zedelijk leven' schrijft: 'Grove zonden
kwamen bij ons niet ter oore. We betreuren echter dat de
broodnijd op het dorp groot is en denken slechts aan de
sjouwverdeiing'.
Dat deze twee betekenissen van één woord wel degelijk met
elkaar te maken hebben, blijkt uit een stukje van de hand van
dhr. T.J.F. Pronker in het laatste blad van de Vlielander cul
tuurhistorische vereniging over de Sjouwermansbol en de
gebruiken van het afhalen van gestrande schepen. Hij schrijft:
'in de 17e en 18e eeuw had men op de schepen nog geen
speciale seinvlaggen, men seinde door de bestaande vlaggen
op bepaalde plaatsen en in bep. combinaties in het tuig te
hijsen. Zo was het sein voor een schip in nood dat hulp
vroeg: de Nederlandse vlag met een knoop erin (dus in een
soort bundel gehesen). Men noemde dat de vlag in sjouw.
Het blijkt, dat in de 17e en 18e eeuwse akten met betrekking
tot bergingen e.d. over een schip dat hulp vroeg, gesproken
werd van 'zij sjouwden'". De sjouwerlieden stonden op de
uitkijk op de Sjouwermansbol, om er als eerste bij te zijn als
er iets viel te verdienen. Overigens bestaat de naam Sjou
werman ook als achternaam.
P.S. Het woord sjouw houdt waarschijnlijk verband met het
Engelse woord show, wat in het Nederlands (aan)schouwen
is en wat in 't Tessels 'skouwe' zou kunnen zijn. helaas kun
nen we de cirkel niet zo rond krijgen: op sien Tessels is 't
dus 'een sjouwtje uuthange'. Gelein Jansen
2
A.J. v.d. Brink,
Amsterdam
C.M. Dros,
Den Burg
L. Heerschap,
Li mme n
J.P. Hillen,
Den Burg
K. Hoogenboom,
Den Burg
L. van Hoorn,
Heerenveen
C.W. Hopman-Bakker, Den Burg
N. Huisman,
Den Burg
P. Langeveld,
Rotterdam
L. Leen,
Australië
J.G. van Maldegem,
De Cocksdorp
J. Rommets,
Den Hoorn
G. Rovers,
Zaandijk
W. Steenhuizen,
Den Burg
F. Visser,
Oosterend
N.J. de Wit,
De Cocksdorp
Th. Witte,
Den Burg
J. Wuis,
Den Helder
