HET FORT 'DE SCHANS'
OP HET EILAND TEXEL
INLEIDING
1
Ten zuiden van het dorp Oudeschild ligt het fort
"De Schans". Eeuwenlang vervulde dit fort een
belangrijke rol bij de bescherming van schepen,
die op de Rede van Texel (het stuk Waddenzee
tussen Oudeschild en 't Horntje) lagen, in af
wachting van hun vertrek over de wijde wereld
zeeën.
Omdat er sinds ca. 1920 aan het fort geen onder
houd meer gepleegd werd, raakte dit danig in
verval. Zelfs werd een deel van De Schans af
gegraven ten behoeve van dijkverhoging ter
plaatse in de jaren dertig. In 1958 kwam De
Schans in het bezit van de Vereniging tot Be
houd van Natuurmonumenten. Deze liet verdere
achteruitgang van het fort op zijn beloop, waar
door een kunstmatig natuurgebiedje ontstond,
waar bergeenden, wilde eenden, tapuiten en zelfs
oeverzwaluwen hun broedplaats vonden.
Nadat in 1974 De Schans op de monumentenlijst
was geplaatst kwam aan het begin van de jaren
tachtig het besef dat het unieke, eeuwenoude fort
behouden en hersteld diende te worden. Natuur
monumenten stelde een beheersplan op.
In 1990 nam de Gemeente Texel het initiatief om
tot restauratie over te gaan. Door subsidie van
Monumentenzorg, de provincie Noord-Holland
en Gemeente Texel kon Natuurmonumenten in
1992 opdracht geven tot de restauratie. Dit zou
enige jaren in beslag gaan nemen en duurt nog
steeds voort. Niet eerder beschikbare gegevens
omtrent vorm en plaats van bruggen en gebou
wen. ontdekte men tijdens de eerste jaren van de
restauratie en zullen wellicht leiden tot nog
meerdere restauratiefasen.
Door de excursies, die in de zomermaanden door
het Maritiem en Jutters Museum worden georga
niseerd. kan sinds 1993 iedereen kennis nemen
van de vorderingen tot nu toe. Er wordt verteld
welke zaken aan het licht kwamen bij de restau
ratie en uiteraard de historische wetenswaardig
heden van het fort.
Zo kwam bij de uitvoering van de eerste fase
(droogleggen en uitbaggeren van de grachten)
aan het licht dat in het midden van de gracht een
extra verdieping, lijkend op een sloot, was aange
bracht. Dit was de zgn. nekkebreker, bedoeld om
soldaten, die meenden wadend over te kunnen
steken, alsnog kopje onder te laten gaan. Deze
nekkebreker is weer hersteld. Iets anders was de
vondst van de onderste delen van de palen van
de toegangsbrug tot het oude fort vanaf het rave
lijn.
Toevallig gebeurde dat op de dag dat de eigenaar
van De Schans (Natuurmonumenten), de be
stuursleden van de Historische Vereniging Texel
en de Monumentencommissie van de gemeente
voor een rondleiding had uitgenodigd. In de loop
