HET GEBEURDE (NIET) OP HET MARSDIEP
Een Franse slag op het ijs bij Texel
In nummer 30 van ons blad plaatsten we een bijdrage van de heer Gerard Peet, die op zoek ging naar de historische
achtergrond van de Parijse straatnaam 'Rue du Texel'. Dit artikel van de heer Jan Bremer is hierop een reaktie.
In Parijs is, achter het Gare Montparnasse, een
onooglijk klein straatje, genaamd Rue du Texel. Het
straatje zou naar het eiland vernoemd zijn ter
herinnering aan de overmeestering door Franse
huzaren en rijdende artillerie van de Hollandse
oorlogsvloot, welke in januari 1795 vastgevroren zat
in het ijs bij Texel. Dit voorval wordt niet alleen
vermeld in het tiendelige werk over de Franse
omwenteling van de bekende Franse staatsman en
historicus Adolphe Thiers (1797-1877), waardoor het
verhaal een uitgebreide bekendheid verkreeg. 1)
Er zijn zelfs een aantal afbeeldingen van het (ver
meende) gebeuren bekend. Er is een schilderij van
Morin het Marine Museum te Parijs, getiteld: La
cavalarie Fran§aise prend la flotte Hollandaise
arrêtée dans les glacés du Texel 1795 (De Franse
cavalerie verovert de Hollandse vloot, ingesloten in
het ijs bij Texel, 1795). Op een door Martinet
getekende en door Lejeune gegraveerde plaat zien
we een andere visie van enkele in het ijs vastgevro
ren Hollandse oorlogsschepen, die bestormd worden
door Franse huzaren te paard, terwijl op het ijs
talrijke doden en gewonden verspreid liggen. In het
opschrift, waarvan de vertaling luidt: "Overmeeste
ring van Holland; Pichegru 9 Januari 1795", wordt
overigens niet over Texel gesproken. De datum is
niet correct, want het desbetreffende Franse huza-
renregiment, grotendeels bestaande uit Bataven die
'uit ballingschap in Frankrijk' terugkeerden, kwamen
pas twee weken na genoemde datum in Den Helder
aan. De Franse generaal Pichegru was er zeker niet
zelf bij betrokken. Het desbetreffende regiment
stond onder leiding van Jan Willem de Winter, ooit
luitenant onder de Admiraliteit van Amsterdam,
toen brigade-generaal in het Franse leger, later
opperbevelhebber van de Bataafse vloot. Ook De
('ON Ol KT K IHi SA HOI,LA OF,
Gravure van Lejeune naar Martinet: overmeestering van Holland Pichegru - 9 jan. 1795 (foto Maritiem Museum Oudeschild)
4
