COLOFON
VAN DE REDAKTIE
1
Uitgave van de
Historische Vereniging Texel
opgericht 17 mei 1985
Nummer 32
September 1994
Het blad verschijnt 4x per jaar
Lidmaatschap 25,- per jaar
Bankrek. Rabo 36.25.16.170
Losse nummers 6,75; verkrijgbaar
bij de Texelse Boekhandels
Gijs Oskamfonds: Rabo 36.25.26.621
CORRESPONDENTIEADRES:
Postbus 106
1790 AC Den Burg Texel
BESTUUR:
G. Jansen (voorzitter)
Haffelderweg la
1791 AS Den Burg, tel. 14155
M. Kikkert-Kuiper (secretaris)
Rommelpot 11
1797 RN Den Hoorn, tel. 19296
A. Barhorst-Brans (leden-
adm./penningmeester)
Oosterweg 29
1794 GK Oosterend, tel. 18563
M. Bakker-Zijm (bibliotheek)
Keesomlaan 20
1791 DC Den Burg, tel. 12113
M. Stoepker, Thijsselaan 81
1791 VG Den Burg, tel. 12940
DJ. Drijver
Mokweg 31
1797 SB Den Hoorn, tel. 19432
A. van Heerwaarden
Meester Kraaistraat 8
1791 VB Den Burg, tel. 13036
REDAKTIE:
G.E. Dros, Schilderend 25
1791 BA Den Burg, tel. 15487
N. Huijsman, Ruyslaan 69
1796 AC De Koog, tel. 17294
M.C.A. Palm, Vroonlant 31
1791 WK Den Burg, tel. 12154
CJ. Reij, Warmoesstraat 18
1791 CR Den Burg, tel. 12955
FOTOARCHIEF, BEZORGING,
VERZENDING EN
NABESTELLING BLAD:
D. Lemstra, Burdetstraat 5
1791 VA Den Burg, tel. 13076
Alcohol kan de geesten aardig bezighouden, letterlijk en figuurlijk. In
tijden dat het drinkwater minder betrouwbaar was, of niet altijd
voldoende voorhanden, was alcohol een tamelijk natuurlijk middel ter
aanvulling of vervanging. In Nederland en dus ook op Texel, gold dat
ruim 100 jaar geleden, zoals het nu nog voor een groot deel van de
wereld geldt. Daarbij kwam dat in die tijd 1850 - 1910) ons land de
overgang maakte van een agrarische naar een industriële maatschappij.
Dat had voor veel mensen ingrijpende gevolgen en lang niet altijd
positief. De financiële toestand van velen verslechterde in het laatste
kwart van de vorige eeuw sterk en sterke drank bood dan troost. Een
valse troost voor de drinker en geldelijke troost voor de verkoper. En
voor de overheid een manier om geld binnen te halen. Naast alle sociale
kosten van een slechte economische toestand met veel verlies aan niet in
te zetten arbeid en kosten om verstoringen van de openbare orde en
veiligheid in te perken, was er dus ook een mogelijkheid om via
belastingen of accijns weer geld te krijgen.
Nan Huijsman heeft daarnaar onderzoek gedaan, nl. naar de vergunnin
gen die sinds de invoering van de nieuwe drankwet, in 1882 en daarna,
verstrekt werden. Een heidense klus, vooral omdat zoiets zoveel vragen
oproept naar hoe mensen te werk gingen, waarom ze vergunningen
aanvroegen bijvoorbeeld. Als je ziet welke kombinaties van beroepen en
het verkopen van sterke drank er mogelijk waren, dan lijkt het verkopen
van alcoholische dranken een makkelijke en voor iedereen hanteerbare
bijverdienste. Was dat ook zo? En de accijns bracht de overheid wel geld
op, maar het vergunningstelsel bood ook een manier om de alcoholcon
sumptie te beteugelen. Was het echt zo erg, of werd men zich meer
bewust van de kwalijke gevolgen van algemeen, overmatig gebruik van
sterke drank?
In de tijd waarover Nan Huijsman schrijft, was het gewoon om meerdere
dingen te doen als beroepsuitoefening. Zeker op Texel waar veel mensen
sterk seizoensgebonden werk deden. Was het verkopen van alcohol dan
een goede vervanger als andere verdiensten wegvielen of was het vooral
de algemene slechte economische toestand die mensen noopte hieraan
te beginnen?
Als je de cijfers van Nan Huijsman ziet, loopt het aantal vergunningen
en de opbrengst van 1905-1910 terug. Het aantal verloven dat verstrekt
wordt, neemt toe, echter niet evenredig. Betekent dat ook dat het
gebruik van sterke drank afneemt?
Het is duidelijk dat je zo'n onderzoek sterk moet afbakenen, wil het
interessant blijven. Wij hebben het gevoel dat in dit nummer daartoe een
geslaagde poging is gedaan. Ook het Tessels prate is deze keer erg leuk.
En daarmee hebben we dit nummer ook toegelicht.
In ons vorige nummer vroegen we u om kopij over de Franse tijd om
daar nu aandacht aan te besteden. Omdat het echter volgend jaar 200
jaar geleden is dat de Franse tijd begon, willen we volgend jaar een
nummer daaraan wijden. Uw kopij blijft zeer welkom.