EEN AANKOOPVERENIGING met een cijfergrapje
Dat op Texel in het verleden al
met 'coöperaties' werd gewerkt,
was al bekend, maar gegevens
daarover zijn zeer moeilijk te
achterhalen. Voornamelijk om
dat de kranten vanaf ca. 1900
over het reilen en zeilen daar
van bijna niets publiceerden.
De bestuurders hielden uit
concurrentieoverwegingen ten
opzichte van de handelaren hun
gegevens onder zich en die
cijfers zullen in de loop der
tijden meest verloren zijn ge
gaan. Het waren vaak kleine en
plaatselijke verenigingen of
onderafdelingen van Texelse
(boeren)organisaties, die per
advertenties de inschrijving
hielden van veevoer of kunst
mest. In 1901 bestond een
Texelsche Boerenbond' die in
Oosterend een afdeling had
onder voorzitterschap van W.A.
Eelman. De secretaris was Joh.
Koning en de penningmeester
Klaas Dirksz Mantje. In de
Waal was in 1905 een Onder
linge Vereniging tot inkoop
van veevoer, waarvan J.J. Bak
ker (als boer wonende op Ora
et Labora) een van de bestuur
ders was. Hij liet onderling
aanbesteden de levering van 40
ton Amerikaanse lijnkoeken.
De kwaliteit werd beoordeeld
door bemonstering door het
Rijksproefstation te Hoorn en
voldeed ruimschoots aan de
garantie. In Den Hoorn werkte
in 1905 'Ons Belang', die liet
inschrijven voor 9 ton Ameri
kaanse koeken. Het was een
gelukje dat via Kees Boersen
de jaarstukken uit 1920 van de
Aankoop Vereeniging Oos
terend bewaard zijn (zoz). Het
batig saldo van 632,36 maakt
daarbij een beste indruk, doch
als uit deze cijfers de jaarstuk
ken opnieuw worden opgezet,
blijkt dat er in 1920 een verlies
was van 66,71.
Gereconstrueerde cijfers (zonder halve centen):
Balans 1-1-1920
Kantoorbehoeften 69,- Bank 2,59
Gebruiksmateriaal 210,- Overige schulden 310,79
Vorderingen 176,17 Kapitaal (ledenrek.) 699,07
Kas 557,28
1012,45 1012,45
Verlies- en winstrekening over het jaar 1920
Chilisal peter:
verkoop 7725 kg 1912,-
inkoop 1892,73
Bruto winst kunstmest 19,27
Amerikaanse lijnkoeken:
verkoop 5000 kg 1212,52
inkoop 1201,35
Kosten beheer
Salaris
Kant.beh. (afschr.)
Afschrijving
gebruiksmateriaal
9,75 Bruto winst koeken 11,17
150,- Provisie super 90,60
23,- Contributie 26 leden 65,-
70,- 1S6,04
Verliessaldo 1920 66,71
252,75 252,75
Balans per 1-1-1921
Kantoorbehoeften 46,- Schulden (salaris) 150,-
Gebruiksmateriaal 140,- Beginkapitaal:
Bank 547,41 (ledenrek.) 669,07
Kas 48,95 Verlies '20 66,71
Eindkapitaal (ledenrek.) 632,36
7S2,36 782,36
Dc 26 leden, met een contributie van een rijksdaalder, zorgden wel voor het aan
wakkeren van de concurrentie. De vereniging moest het opnemen tegen de vele
particuliere handelaren, waarvan de meest bekende C.R. Keijser Co. Deze gaf
in 1920 in advertenties zeer vaak een notering per 100 kg voor de Amerikaanse
lijnkoeken, die in het voorjaar varieerden van 27,50 tot 23,- (gem. 25,-) en
vanaf sept. tot nov. (gem. 24,-) en in nov. en dec. weer gem. 25,-. Het totale
jaargemiddelde bij Keijser en Co beliep 24,20. Wanneer de Oosterender
Aankoopver. de 5 ton koeken kocht is niet na te gaan. De leden betaalden gem.
24,25. Japie van Kasse zei het al: "Ik verkoop alles met een klein verliesie, maar
de omzet moet het doen".
Cor Reij
Bronnen: C.J. Boersen; NTC
17