11
tigd, doch naderhand verplaatst
loodswezen. Het schoollokaal heeft
een middeleeuwsch aanzien. Het is
er somher. Het daglicht valt er aan
de eene zijde in door drie gaten in
den wand. Aan den tegenoverge
stelde zijde door glasraampjes in
het lood. De leerlingen zitten aan
dubbele tafels. De onderwijzer H.
Smits is zwaarmoedig van aard,
gelijk zijn vader was, die zich van
het leven heeft beroofd. Daarom
was men bezorgd voor de uitwer
king der ernstige aanmerkingen, die
ik (van dit zijn gemoedsbestaan
geene kennis dragende) hem op
zijn onderwijs heb gemaakt: spelle
tjes op den oude trant, zangerig
lezen, niet klassikaal, maar door
iederen leerling in een afzonderlijk
boek, matig schrijven, een weinig
rekenen, flaauw en valsch zingen,
ziedaar wat er door de 28 kinderen
geleerd werd.
COCKSDORP
Het met Texel aan de noordzijde
verenigd en in de laatste jaren aan
de Zuiderzeekant ingedijkt, vrucht
baar Eijerland heeft eene school in
het onlangs aangelegde Cocksdorp,
dus genaamd naar den voornamen
grondbezitter, den Heer Cock,
vroeger te Antwerpen, thans te
Rotterdam woonachtig. Die school
wordt bij voorraad gehouden in
een ongeschikt lokaal, met dubbele
tafels en banken zonder lessenaars.
Men had een aanzienlijke Rijkstoe
lage voor den opbouw van de
nieuwe school gevraagd. Ik heb mij
het plan op den grond zeiven,
welke voor die school bestemd is,
laten aanleggen en aan den ont
werper van der Kloot, opzigter der
timmer- en metselaarswerken
aldaar, de hoofdgebreken van
hetzelve aangewezen. Volgens dat
plan zal er een groot, langwerpig
gebouw gezet worden, doch zou het
in tweeën worden gedeeld, in dier
voege, dat de school een vierkanten
vorm verkreeg en het daglicht er
van het zuiden en noorden inviel.
Ik heb voorgesteld om het geheele
voorste gedeelte naar het zuiden
gekeerd) tot woning voor den
onderwijzer af te zonderen en Itet
geheele achterste gedeelte, dus naar
het noorden gekeerd, tot schoollo
kaal, waardoor hetzelve eene
langwerpige gedaante zal verkrijgen
en men niet zal te lijden hebben
van het zuider zonnelicht. Het licht
van het oosten en westen invallen
de, zal geen schaduw op de schrif
ten of valsch licht op den banken
veroorzaken.
De landbouwers op Eijerland zijn
gekomen van Overflakkee, Vianen,
Giessendam en Groningen. De
uitspraak der scholieren is dus zeer
verschillend. De klankmethode
koorsgewijze aangewend, zal het
beste middel zijn om eene eenpari
ge zuivere uitspraak te doen ver
krijgen. De onderwijzer J. Brouwer
heeft mij beloofd die methode in te
voeren in het nieuwe gebouw. Het
ware te wenschen, dat men gelden
konde afzonderen voor eenen
bekwamen kwekeling van Prinsen
tot ondermeester. Er werd nog
gespeld, terwijl ook het overige
onderwijs veel te wenschen overliet.
Er gaan titans 80 kinderen school,
doch de nieuwe school wordt
aangelegd voor 150.
Voor al de scholen van dit district
is een en dezelfde plaatselijke
schoolcommissie, bestaande uit
een notaris, een Doopsgezinde
predikant, en de R. C. pastoor,
allen aan den Burg; de Hervormde
predikant te Waal; dien te Oud-
eschild; en den Doopsgezinden te
Hoom. Zij zijn ijverige werkzaam,
hetwelk te noodiger is, daar de
moeijelijkheid der reize den school
opziener belet er dikwijls te komen.
De pastoor vooral kwam mij zeer
opgeklaard voor en scheen het
verbeterd onderwijs krachtig voor
te staan.
Op Texel wordt geen schoolgeld
betaald, behalve op de Fransche
school aan den Burg.
LEERVAKKEN
Uiteraard had Wijnbeek zo zijn
wensen met betrekking tot de
wijze waarop de leerkracht de
verschillende vakken diende te
onderwijzen (de methode, d.i. de
weg naar het doel). Hoewel het
erg verleidelijk is uitvoerig uit de
-in het AJgemeen Rijksarchief te
's-Gravenhage aanwezige- rap
porten te citeren, wil ik volstaan
met een enkele opmerking: voor
lezen beveelt hij de leestafel van
de genoemde Haarlemse kweek
schooldirecteur Prinsen aan.
Typerend is zijn opmerking dat
'een regt geaarde onderwijzer
niet zal nalaten van het gelezene
een gepast gebruik te maken om
in de jeugdige harten de zaden
van echt vaderlandsche, zedelijke
en godsdienstige beginselen te
strooyen'. 'Bij rekenkunde worde
aangevangen met de getallenleer
naar die van Pestalozzi'. De uit
Zwitserland afkomstige Johann
Heinrich Pestalozzi (1746-1827)
I
m.
Eén van de negen leestafels van Pieter
Johannes Prinsen. De letterkast of 'leesma
chine' bestond uit drie delen: links de
letterkast voor de klinkers, rechts die voor
de medeklinkers; het zetraam ertussen