8 de school kon, afhankelijk van zijn bevoegdheden, de grootte van de school en de welvaart van de gemeente soms wel tot een jaarinkomen van 1000,- komen. SCHOOLTOEZICHT Het schooltoezicht was gelegd in handen van schoolopzieners. In Den Helder e.o. was dat in 1840 Karei Lodewijk Kluppel (1792- 1852), notaris te Den Helder (in 1840 te Amsterdam). Zijn district bevatte 43 scholen, te weten 26 scholen op het vaste land, de overige op de eilanden Texel, Vlieland, Terschelling en Wierin- gen. Een heel karwei voor iemand die ook nog notaris was, om al deze scholen (met de verbindingen van toen) regelmatig te bezoeken. De combinatie schoolopziener en notaris, burgemeester, rechter of predikant was niet zo gek als het lijkt. De schoolopziener had geen machtsmiddelen (zoals het drei gen met het inhouden van subsi die) en moest door contacten met autoriteiten verbeteringen (van meubilair, gebouwen, enz.) tot stand zien te brengen. Een groter bezwaar was dat de schoolopzieners, hetzij onbe kwaam, hetzij te oud, niet ontsla gen konden worden. Vooral als een schoolopziener de jaarver goeding van 400,- niet kon missen, bleef hij mooi tot zijn dood in functie (in 1840 waren er van de 77 schoolopzieners in ons land 23 boven de zestig, waaron der leeftijden van 71 (3x), 74, 79, 80 en 84!). Het oordeel van inspecteur Wijnbeek over Klup pel luidt: 'welgezind, werkzaam, doch met weinig veerkracht.' WIJNBEEK Wie was inspecteur Wijnbeek? Toen mr. Henricus Wijnbeek (1772-1866) in 1832 tegen een jaarsalaris van 3000,- benoemd werd als hoofdinspecteur van het middelbaar en lager onderwijs, kreeg hij het toezicht op onge veer 5000 scholen. Een toezicht dat hij als enige moest uitoe fenen. De uit een eenvoudig gezin afkomstige, via het kweke lingschap onderwijzer geworden en na jarenlange zelfstudie in 1808 (te Leiden) in de rechten gepromoveerde Henricus Wijn beek, wist niet beter te doen dan op stap te gaan en zoveel als hem mogelijk was alle scholen te bezoeken en daarvan schriftelijk te rapporteren. Op 21 december 1839 schrijft hij aan de Minister van Binnenland se Zaken: 'Aan het eind van deze maand zullen er zeven jaren verlopen zijn, sedert dat de inspectie der lagere scholen aan mij is opgedragen geworden. Ieder jaar zijn eenige schoolres sorten door mij bezocht en heb ik van mijne bevinding bij dat bezoek verslag gedaan. Dit jaar waren alleen die van Noord- Holland te bezoeken. Aan mijne verpligtingen voldaan hebbende in dit opzigt, heb ik de eer, Uwe Excellentie het verslag van den staat der onlangs door mij be zochte lager scholen van Noord- Holland aan te bieden'. Hoe goed Wijnbeek zich van zijn moeilijke taak gekweten heeft, wordt duidelijk uit zijn op schrift gestelde ervaringen tijdens zijn bezoeken aan de acht schooldis tricten van de provincie Noord- Holland. Bezoeken die hem voerden langs soms onbegaanba re wegen (bijv. in de Beemster) maar ook die plezierig konden zijn zoals zijn rit op een boeren wagen van Oudeschild naar Den Burg 'door eene aangename heuvelachtige streek tusschen eenigszins schrale weilanden.' Wijnbeek, reizende en trekkende, die ontelbare schoolbezoeken aflegde, alles heel kritisch in zich opnam en schreef... En het was niet allemaal rozegeur en mane schijn wat hij opmerkte. In Uit geest werd hij geconfronteerd met de kwekeling H. Wester- De Franse school, gesticht door P. Glijnis (schoolfoto uit 1883) Bovenste rij: meester Hendriks, hoofd van de Franse school (gevestigd in de latere drukkerij Parkstraat), dr. C. Keyser, R H. Keyser (later dijkgraaf), Hannes Koning (halfbroer van Alex Koning), Adriaan Keyser (broer van Kees van Corty); Tweede rij: Leonard Kruse, Marie Kuiper, Betje Langeveld (dochter Ara. Langeveld), Annie Kuiper, Marietje Henhorst, Nel Kievit, Bertha Bock (van notaris Bock), Herman Bakels (van ds. Bakels)

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Uitgave Historische Vereniging Texel | 1993 | | pagina 10