Namen van huizen in Oudeschild
11
Vorig jaar ^erscheen het boek De gevelstenen van
Amsterdam, waarin alle nog bestaande Amsterdamse
gevelstenen van voor de invoering van huisnummers
(1795) worden beschreven en afgebeeld. Gevelstenen
hadden de functie van huisteken. Het beroep van de
bouwer of bewoner werd erin uitgedrukt, soms zijn
naam, maar het was vooral een adresaanduiding: in
een stad als Amsterdam, waarvan men onmogelijk alle
inwoners persoonlijk kon kennen, was het handig te
kunnen zeggen dat je in De Rode Leeuw woondefloï
tegenover Marseille. Waar een krans uithing was wijn
en bier te verkrijgen, waar een laars in de gevel zat
kon men schoenen kopen. De veelal door ambachtslie
den gemaakte stenen uit de 16e - 18e eeuw hebben
een dikwijls helder gekleurde afbeelding, met vaak een
opschrift. Bij de meer dan 800 stenen is o.a. een steen
uit de eerste helft van de 17e eeuw met het opschrift
T WAPEN VA- TESSEL en een afbeelding van dit
wapen (tegenwoordig bevindt deze steen zich in het
pand Binnen Oranjestraat 3).
Hoewel er op het eiland vandaag de dag weinig van
terug te vinden is, hebben ook op Texel in deze perio
de enkele tientallen huizen een naam gehad. Uit
transportregisters blijkt dat deze zich voornamelijk in
Oudeschild bevonden. Ofschoon de behoefte aan
adresaanduidingen op Texel door de kleinschaligheid
veel minder was, nam de elite van het in de 17e eeuw
ontstane dorp de gewoonte om huizen een naam te
geven al snel over van de Amsterdammers, wat gezien
de vele relaties met die stad niet verbazingwekkend is.
Ook de vestiging van mensen 'van buiten' in het
nieuwe dorp zal er toe bijgedragen hebben.
Dat de naamgeving aan huizen een verschijnsel was
van de (economische) elite van het Schilt, blijkt uit de
prijzen van de huizen:
1640-59
1660-79
1680-99
1700-19
1640-1719
vermeldingen van alle
huizen in Oudeschild
aantal
47
26
7
33
113
gem pnjs
1323,-
1342,
794.-
1295,-
1286.-
vermeldingen van
huizen met naam
aantal
6
3
1
8
18
gem pnjs
2259,
2133,
2500.
2161.-
2208,-
Grote schommeling in aantallen vermeldingen is mede
te wijten aan het ontbreken van een aantal jaren (in
alle periodes behalve de eerste; in de derde periode
ontbreken zelfs dertien jaren, waardoor de gegevens
uit die periode niet erg representatief zijn). Het per
centage huizen dat een naam had kan uit deze gege
vens niet worden afgeleid, omdat niet gekeken is naar
het totale aantal huizen, maar naar het aantal huizen
dat in een bepaalde periode werd verkocht, en het is
niet onwaarschijnlijk dat dure huizen vaker (of minder
vaak) werden verkocht dan goedkope huizen. Onder
de categorie 'huizen met naam' zijn slechts de vermel
dingen gerekend waarbij de naam ook wordt genoemd;
het niet noemen van een naam hoeft niet in te houden
dat een huis geen naam heeft. De gemiddelde prijs
van de huizen met naam ligt hierdoor in werkelijkheid
waarschijnlijk nog iets hoger. De conclusie dat huizen
met naam bijna twee keer zo duur waren als naamloze
huizen, en dus toebehoorden aan de elite, is zeker
gerechtvaardigd.
Gevonden vermeldingen van huisnamen in Ou
deschild in de 17e begin 18e eeuw:
De Roode Leeuw
1639
2900,-
De Gildes
1641
3198,-
1661
2450,-
Hoorn
1645
2200,-
Hoff van Vriesland
1648
3000,-
1706
4000,-
't dorp Winckel
1652
onbekend
De Swarte Ruyter
1653
2837,-
De Lootsen
1656
1680,-
Het Smacke
1658
640,-
Hoff van Hollant
1662
1800,-
De Snoeck
1672
2150,-
De Eendracht
1684
2500,-
De Seven Provincie
1703
3100,-
Moorjaenshooft
1706
2900,-
De Vergulden Oven
1715
1875,-
De Drie Flessen
1715
2450,-
Den Swarten Bock
1717
1500,-
Land van Beloften
1718
800,.-
660,-
Het hier gegeven lijstje betreft de huizen met een
naam die tussen 1622 en 1720 verkocht werden, en
kan dus nog worden aangevuld. Verschillende van
deze namen verwijzen naar het beroep van een van de
bewoners, of naar de nering die in het huis gedaan
werd. In De Drie Flessen werd mogelijk wijn en bier
verhandeld (bij de overdracht werden winkelborden
genoemd), De Roode Leeuw was waarschijnlijk een
herberg, evenals De Seven Provincie; waarschijnlijk
behoren nog meer namen aan herbergen toe. In De
Vergulden Oven was vermoedelijk een bakkerij geves
tigd. De namen Hoorn en Winckel bevestigen de stel-
