<jhk
Wist u
dag voor handen is, storten vierige
vurige) Gebeden uit kreetcn en
kermden, zagen niet anders dan
een ontijdige dood voor- handen."
Door deze windhoos stort» niet
alleen de Utrechtse Domkerk in
elkaar, maar ook die van
Purmerend, Hoogwoud, Winkel
en Hippolytushoef. Vooral in
Hilversum, Amsterdam en in de
Zaan-streek was aanzienlijke
schade aan huizen, molens enz.
Maar over schepen spreekt Burger
van Schoorl niet, terwijl dit gezien
het feit dat de windhoos ook over
Wieringen trok, toch wel
waarschijnlijk lijkt.
oorlogsschepen vergaan (16831
De laatste grote 17e eeuwse
scheepsramp op 't Marsdiep die
door Dirk Burger van Schoorl
beschreven wordt is die van 1683:
"In 't laatst van dit jaar quamen
onze oorlogsschepen van Go-
tenburg uit Zweeden alhier voor
Gaats, van meening zijnde om
binnen te komen, maar wierde
overvallen van een heel swaren
stormwind, zoodat verscheide
Schepen hier van quamen te
verongelukken
Hij noemt de "Hollandia",
84 stukken en 450 koppen het
volk wordt gered de "Woerden",
72 stukken en 350 koppen,
waarvan slechts 38 man werden
gered, t schip Tijdverdrijf 54
stukken en 230 man, waarvan
slechts 14 overleefden, de "Prins te
Paard", 54 stukken en 230 man die
allen verdronken, t Schip
de "Leeuwin" 54 stukken en 230
man "het welk op de Haakx aan
stukken stiet, dog de Capitein en
het volk wierde gebergt.'t Schip
Gouda bemant met 42 stukken
kanon en 175 Man is mede op de
Haakx aan stukken gestooten en
gezonken dog de Capitein en de
meeste part van 't volk wierde nog
gebergt." Tenslotte verging er nog
een oorlogsschip van de Stad
Enkhuizen en zijn "ook ver
scheidene koopvaardij scheepen
gebleven en gezonken, zoo dat de
schade op eenige Miljoenen wierde
begroot".Dirk Burger van
Schoorl maakt tenslotte in zijn
kroniek nog wel melding van een
dijkbreuk op Texel op 1 oktober
1697, maar hij spreekt niet over
schepen die op het Marsdiep als
gevolg v#a die storm verongelukt
zijn.
Toch waren er op het Marsdiep
schepen vergaan, ja er waren
volgens Buisman "honderden
slachtoffers". (5) Helaas noemt
deze overigens betrouwbare auteur
géén bronnen.
Maar nogmaals: niet iedere storm
betekende een scheepsramp zoals
niet elke watervloed een
dijkdoorbraak tot gevolg had. En
een storm die wel een dijk
doorbraak veroorzaakte behoefde
nog niet noodzakelijkerwijs óók
scheepsrampen ten gevolge te
hebben en omgekeerd.
Uiteraard zijn er wel schattingen.
Zo wordt het aantal schepen dat in
Amsterdam zijn lading loste aan de
hand van de opbrengsten van de
last-,convooi- en licentgelden,
geschat op gemiddeld ca. 3000
per jaar.
Uiteraard zijn deze schepen niet
allemaal via het Marsdiep bin
nengekomen, maar daar staat
tegenover dat schepen voor
andere Zuiderzeesteden als Hoorn
en Enkhuizen, voor een groot deel
binnenvoeren.
Tegenover ingekomen schepen
stonden uiteraard ook de uitgaande
schepen. Daarnaast waren er de
V.O.C. -schepen, de landsschepen
van oorlog en talrijke vissers
schepen, kaagschepen, lichter-
vaartuigen enz. die niet werden
meegeteld.
(bron: J.A.. vanderVlis,
't Lant van Texsel, 1976,
blz. 182/183)
Literatuur:
1Dirk Burger van Schoorl,
Chronyk van de stad
Medenblik, Hoorn,
editie 1767
2. H.Grotefend, Taschenbuc
der Zeitrechnung des deut-
schen Mittelalters und der
Neuzeit. Hannover,1948.
3. L.v.Aizema, Historie of verhael
van Saken van staet en oor
log in ende omtrent de Veree-
nigde Nederlanden 1669,
deel 3, boek 33, blz. 838
4 .P.Valckenier, 't Verwerd
Europa, ofte polityke en
historische beschrijvinge der
oorlogen in en omtrent de
Nederlanden (1688), geci
teerd doorM.K.E.Gottschalk,
Stormvloeden en rivierover
stromingen in Nederland,
deel 3,1977, blz. 257
5 I.Buisman, Bar en boos, ze
ven eeuwen winterweer in de
LageLanden, Baarn, 1984,
blz. 130.
....dat zonder subsidie in
1927/28 een schouwburg
zaal voor 1100 personen, met
een aparte biljartzaal in de
Hogerstraat (op de plek waar
nu Moerbeek is) zou worden
gebouwd
....dat de Texelse slagers
in 1928 een protestverga-
dering hielden tegen het
slachten door particulie
ren in de Noodslacht-
plaats als centrale
slachtplaats
....dat in 1920 het eerste
urinoir werd geplaatst
(Kosten tl. 350.--)
....dat de bezitter van een
auto in 1930 verplicht wa
ren daarvoor een garage te
hebben
(Politieverordening Texel)
