HET GEBEURDE OP 't MARSDIEP (6)
Scheepsrampen door 17e eeuwse stormen
waard voor later onderzoek,
terwijl op korte termijn de
handen vrijblijven voor de vele
wrakken, die niet zo makkelijk
beschermd kunnen worden.
Een dergelijke bescherming is
succesvol toegepast op een
scheepswark in de Waddenzee
(Burgzand.)
Arent Vos, wetenschappelijk
medewerker
Afd. Archeologie Onderwater,
Eikenlaan 239,
2404 BP Alphen aan de Rijn.
Het aantal schepen dat in de
17c °»"w. de bloeitijd van de
Republiek der Zeven Verenigde
Nederlanden via het Marsdiep de
Zuiderzeehavens bevaren heeft, zal
wel nooit geteld worden.*
En evenmin het aantal schepen
dat als gevolg van stormgeweld op
de rede van Texel vergaan is.
Maar de allergrootste rampen,
waarbij een groot aantal schepen
tegelijk vergingen en honderden
schepelingen de dood in de golven
vonden, zijn generaties lang door
verteld en in oude kronieken van
tijdgenoten beschreven. Een van de
bekendste kroniekschrijvers in
Hollands Noorderkwartier was de
uit Schoorl afkomstige chirurgijn
Dirk Burger van Schoorl (1650-
1717), die vele jaren in Oude-
sluis (Zijpe) woonde. (1) Niet al
le door deze en andere 17e eeuwse
kroniekschrijvers beschreven
stormen hadden tot gevolg dat er
schepen op het Marsdiep ver
gingen.
Grote scheepsrampen, waarbij
tientallen schepen betrokken wa
ren, kwamen uiteraard alléén
voor als er tijdens de storm juist
een groot aantal schepen op de
rede lag. Naast windkracht
speelde daarbij vooral wind
richting een belangrijke rol.. Het
kon voorkomen, dat ondanks
stormkracht, schepen dermate
gunstig "in de luwte van de wal"
lagen dat er geen schepen ver
gingen.
Stormramp
"Den 3.November, hadde wij
alhier een swaren storm uit den
Zuidwesten met donkere Maan,
daar bleven wel 35 schepen in
Texel." Aldus Dirk Burger van
Schoorl. Inderdaad was het volgens
de tabellen van Grotefend op 6
november nieuwe maan. (2)
Er vergingen "2 schepen van
Hoorn die met suiker geladen
waren, komende uit Brazilje, de
een was groot 250 en de ander 200
lasten (1 last 2 ton). Nog bleef er
eenStraatsvaarder die met stuk
goederen geladen was tot
Enkhuizen t'huis hoorende; daar
bleven ook verscheide scheepen die
na Fernabueq met Victalie gingen.
Desgelijks bleven der Schepen die
uit Vrankrijk kwamen en met Rog
en Garst geladen waren en eenige
die nog heen driegde om lading te
halen. De schade wierde ge-
estimeert meer dan 10 Tonne-gouds
te bedragen."(Straatvaart was
vaart door de Straat van Gibral
tar op de Middellandse Zee)
Minornciin CiMMmj* k»
1 An ND j
CHRtSTi;
>03)1.
©mtrcntljetepnOEbanoaober.Ijcb. storm-wincj
Ibcnbe £tojm-tombm op betfcfjrpbe'Wthldr
'plaatfcn ter Zee meer otS penitenten
iproote fetjanoe gebnenSefonDcrlijft iit
Texel, toner omtrent bc 4o,èc!iecpcn
beronaclucht $i)li Sc fcf)ant>c/ Dctjntl
ben bc jlienfcljcn Bie met mecuisli
te eIenbeIi)hbcrD?ontftcntonnrcn/totcr 1
öc op 30 tonnen goittb oefclint.
"goddelooslvk" (1654)
Een storm in de nacht van
7 januari 1654 waardoor in
Amsterdam het kruis met de
weerhaan van de Westertoren
werd gerukt en in Zuidholland het
vissersdorp Ter Heide ernstige
schade werd toegebracht, deed bij
Texel wel twintig schepen vergaan
