6
In Texels Volksleven van Dekker lezen we dat de Sunder-
klazen meestal in een witte wijde broek liepen met wijde
(meestal ook witte) lappen daarboven en een "toremuts"
(torenmuts), gemaakt van bordpapier. Uiteraard het ge
zicht verborgen achter een "grim". Met slechts wat hoge
piepgeluiden, geblaas en gepraat door een koehoorn, was
de voorstelling kompleet. Daarna verschenen de algemene
vermommingen van vlak na de Eerste Wereldoorlog, bijv:
iemand in echte klederdracht, een indiaan'of cowboy. Een
beer hoorde tot de vaste voorstellingen. Deze komt trou
wens ook in andere winterfeesten voor. Sinds de jaren 60
zijn deze vermommingen verwisseld voor een uitmonste
ring die pasten bij de eigentijdse benadering van het Ouwe
Sunderkl aasfeest.
Zo zien we nu stilzwijgende vermomde figuren met slechts
een summier bord waarop de link met de actualiteit is
verwoord.
Daarnaast luidruchtige stemmen (hoog piepgeluid) die in
sketchvorm hun sarcasme over een bepaalde zaal uitspe
len. Vaak moeten het gemeentelijk beleid en hun bestuur
ders het ontgelden, evenals allerlei zakenlieden, van wie
men de handelwijze afkeurt of toejuicht.
De gekste voertuigen worden ontwikkeld en de meest
vreemde attributen worden meegevoerd.
Grote zang- en acteergroepen brengen hun boodschap ten
gehore ten overstaan van de jury. In Den Burg wordt de
bonte stoet luidruchtig afgewisseld met hossende en brul
lende speulers, die zich op verbouwde en versierde land-
bouwwagens voort laten trekken door tractoren.
Dit speulen gebeurt door de kinderen vanaf 5 uur en ook de
beoordeling door de jury vindt plaats voordat de ouderen
komen.
Vanaf half 9 begint het speulen voor volwassenen en dit
duurt eenpaar uur .Daarna gaat men al dan niet vermomd de
café's en de dansgelegenheden in om tot in de kleine uurtjes
feest te vieren. In alle dorpen van het eiland gaat dat zo,
behalve in De Waalwaar alleen kinderen meedoen en in
De Cocksdorp.
Traditiegetrouw gaat men in De Cocksdorp nog op deoude
manier van huis tot huis en speult men in de huiskamer.
Daar waar de deur uitnodigend open staat gaat men naar
binnen. Meestal zit de huiskamer vol met vrienden en
bekenden, die gissen wie er achter de maskers schuil gaan.
Zaken die betrekking hebben op wat er is voorgeyallen
"achter de Rugediek" hebben duidelijk de voorkeur. Maar
de omvang van de voorstelling'wordt bepaald door de
grootte van de deur. Dit gegeven geeft meteen de beperk
theid aan van de voorstellingen. Verder kan ook hier weer
alles.
1£ tat is tui-i-sn
cSinb cOVLcotaai. sn (Duws ^SiuxdsxIzLaai.
Wanneer we kijken naar de Sint Nieolaasgebruiken op het
eiland in vroeger tijd, dan zien we dat op 5 december een
kinderfeest plaatsvindt, dat gepaard gaatmetmaskerades.
(Op andere Waddeneilanden kent men deze gebruiken
ook). Op het vaste land is het St. Nikolaasfeest al veel
langer bekend maar op de eilanden heeft het Sunderklazen
zijn oorsprong in de Germaanse joel- of midwinterfeesten.
Het verdrijven van de demonen, de lange donkere wintera
vonden en vruchtbaarheidsriten ten behoeve van de mens,
dier en plant, zijn de aanleiding tot feesten in afschrikwek
kende kledij en het ontsteken van vuren en andere rituelen.
Terwijl in de 17e eeuw de verering voor de heilige Nicolaas
in de steden merkbaar is aan de vele Sinterklaasmarkten,
valt daarvan op hetplatteland slechts iets te bespeuren in de
naamgeving vanhetmidwinterfeest. Zoals Sundrams, Sun-
drum op Terschelling, Klaas Oomes (Ameland) en Sunde-
rornes en op Texel en Vlieland genaamd Sunderklaas of
Sunterklaas.
U i t overlevering w eten wedatinhetbeginvande20e eeuw
het pakjesgeven in zwang begint te komen. Metname voor
scholieren en kinderen uit arme gezinnen, verkleedt een
der notabelen van het dorp zich als de goedgeefse heilig-
man. Op 5 december was het een feest voor de kinderen,
een week later vond de maskerade nog eens plaats en wel
voornamelijk bedoeld voor de ouderen. Bij deze gelegen
heid worden ook geen cadeaus gegeven.
Overigens moesten de kinderen hun geschenk(en) zoeken
op de 6e december, de zgn. "soekertjesdag".
Op de avond tevoren werden de sokken en kousen aan de
warm te-regelaar van de kachelpijp gehangen (koes hange)
of de klompen gezet.
Qds.zands.xLng sn vsxJjodsn
Hoewel het feest op 5 december enigszins is teruggedron
gen naar de intimiteit van de huiskamer en de commercie
zich meer gaat toeleggen op pakjesavond tijdens de Kerst
dagen, het Ouwe Sunderklaasfeest is nog steeds een feest
voor allen, zoals er tot op dit moment nog geen ander eve
nement van deze omvang op Texel voorkomt.
Op 24 november 1816 werd vanaf het gemeentehuis afge
kondigd dat men had besloten het Sint Nikolaasfeest te
verbieden: vanwege het schrik aanjagen en
verstoren van de rust en zelfs het zich vertonen in de
Vrouwen met grim (Tex Crt 1951)
