HET GEBEURDE op het MARSDIEP - III
KAPING op de REE van TEXEL in 1756
Het kapen van een schip van een andere mogend
heid waar ons land in bepaalde periodes officieel
mee in oorlog was, is gedurende de 17een 18eeeuw
een normale en vaak winstgevende aangelegenheid
geweest. Maar niet alleen op volle zee, ook in de
territoriale wateren, ja zelfs in afgelegen kuststre
ken, moest men terdege voor kapers op zijn hoede
zijn. Zo verscheen er in 1695 tijdens de 9-jarige
oorlog plotseling een Franse kaper voor het Eier-
landse gat, aan wie de daar werkzame vissers ter
nauwernood konden ontsnappen. Twee jaar later
gingen een drietal Franse kapers doodgemoede
reerd bij het Eierlandse gat voor anker en stuurden
twee sloepen naar de wal om het Eierlandse huis te
plunderen.
het Kanaal had men vanwege de oorlog te gevaar
lijk geacht - en op de rede van Texel, even voorbij
't Horntje had men zich veilig gewaand. Men had,
gepraaid door een Helderse loods, vertelt dat men
bij Hitland Shetland) de Indische retourvloot,
bestaande uit 9 volgeladen VOC-schepen ontmoet
had. Toen notaris Pieter de Leeuw de volgende
ochtend in alle vroegte vanuit Den Helder naar het
Engelse schip wilde varen om nadere informatie
over genoemde retourvloot, zag hij tot zijn stomme
verbazing dat een Frans vissersschip, vanuit de
Mokbaai, in die jaren een belangrijke schuilplaats
voor schepen, het Marsdiep binnenvoer "klampte
het Engelse scheepje aan boord en nam het en
gijngh daermee naar zee
'"Hei "EijtrCantse Jfuijs',18e eeuw:
naar een gravure in het Rijksarchief Prov. Noord-Holland te
Haarlem.
Dit was dan wel aanleiding om de kustdorpen beter
te bewapenen en de instructies voor "de wachters in
de respectieve wachthuysen langs de zee en stran
den deses Quartiers" te verscherpen, maar niet
zodra de vrede gesloten was, werden de wachters
weer afgedankt en wapens en munitie ingeleverd,
want het kosste allemaal veel te veel.
In vredestijd.
Terwijl ons land in 1756 in vredestijd verkeer
de,maar er wel een oorlog aan de gang was tussen
Engeland en Frankrijk gebeurde het dat een "moy
Engels vergatscheepje", een Engels tweemast fre
gat geladen met stukgoederen uit New York en op
weg naar Amsterdamgelegen op de rede van Texel
op klaarlichte dag door een Franse kaper overmees
terd werd. Het Engelse scheepje was daags tevoren
"om de Noord" gekomen - de route door
Situatie Zuid 1'ttfel, 1760. Keconstructie naar een kaart van Leendert
den'Berger.
>1 Duinkerker visserssckuit acftter 'Xaap cnToren'
"B. '7(et "Engelsefregat op de ree.
De tot zijn grote ergernis op dat moment niet
aanwezige baljuw Kesje Visser voegde er in zijn
rapport aan Gecommitteerde Raden in Hoorn aan
toe: "ick soude heel schyelick schielijksnel) een
schuyt met volck genomen hebben en hadt het
scheepje hernomen". Maar ja, hij was er niet en
toen hij er van hoorde was het te laat.
Schending neutraliteit
Deze overval in de territoriale wateren was ui
teraard een ernstige schending van de neutraliteit
van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlan
den. De secretaris van Gecommiteerde Raden, Jan
Mossel van Stralen, ging dan ook onmiddellijk na
ontvangst van de brief van de Helderse baljuw naar
Den Haag om de zaak met Raadspensionaris Pieter
Heyn te bespreken.
