5
een kundig vakman, want hij construeerde in 1906
een kuiken-broedmachine. Reeds bij de eerste proef
nemingen met 100 eieren kwamen er 75 kuikens ter
wereld en door dit succes was Slaman direct aan de
bouw van een tweede machine begonnen. Hij expe
rimenteerde meer, want hij had in 1909 al een
gasverlichting met carbid in zijn woning en een
lantaarn op acetyleengas aan zijn huis in 1910.
In het begin van deze eeuw begon ook de fiets terrein
te winnen en ook dit leek aanvankelijk slechts een
terrein voor de smid, want dat was de man die het
ook repareren kon. De rijwiel-speciaalzaak was er
nog niet. Jan Kiljan Jbzn. in de Gasthuisstraat, Den
Burg, deed veel in fietsen en noemde zich dan ook al
rijwielhersteller. M.A. Kuijper J .Jzn. in de Parkstraat,
o.a. ook kachelsmid, had in 1909 aldaar een rijwiel
handel en was hier dan ook de eerste Bondsrijwiel-
hersteller. Omstreeks 1910 kwam hier een dorskom-
binatie uit Kloosterburen (Gr.) met als personeel
Kloosterman en Stiekema. Voor onderhoud en repa
raties kwam de eveneens in Kloosterburen gevestig
de smid J. W. Paagman met zijn knecht H. Neijens op
Texel. Neijens verstigde zich plm1912 in De Waal en
Paagman eerst in 1917 in Zuid-Eierland.
Ook toen kon de smid niet onbeperkt zijn gang gaan,
wat betreft geluidshinder, al scheen niemand in de
vroege morgen last te hebben van de hamerslagen
op het aambeeld. Toch was er reeds de hinderwet in
1875, die een vergunning noodzakelijk maakte. Blan
ke Co, later C. Dros, Eierland, vroeg reeds bij de
start in 1909 een vergunning. In 1913 vroeg E. C.
Thomassen voor de te beginnen smederij in Ooste
rend om een vergunning. Dit betrof waarschijnlijk de
Zoovele Jongelui verlangen naar een RIJWIEL. j
OUDERS I Geeft hun er een, maar een watir re
pietzier van hebben. Koopt daarom beallst een
UNION RIJWIEL.
Vraagt Catalogu» aan de UNION RIJWIEL FA
BRIEK te Dedemivaart of hare Agenten, die in
elke plaaU geveatlgd zijn.
AGENTEN OP TEXEL:
J. Barends, De Cocksdorp Joh. v.d. Slikke, Oosterend
C. Dros, Eierland D. Troost, Den Hoorn
J. Reij, Den Burg J. v.d. Berg, De Waal
T.C. 1925
smederij J. Omis en later Rentenaar. Ook in 1913
vroeg de wagenmaker M. Molenaar, in de Gasthuis
straat, een vergunning voor de plaatsing voor een 5
pk. motor, doch dit werd afgewezen. De wagenma
kers D. Witte Dzn in de Weststraat in Den Burg en j
Barends te De Cocksdorp kregen toen wel de vergun-
ning.
Oprichting smedenbond.
Inmiddels deed zich de behoefte gevoelen aan een
organisatie van de smeden. M. Dalmeijer en W. Sla-
man waren de initiatiefnemers en riepen de smeden
op ter vergadering. De oprichting van de Texelsche
Smedenbond vond plaats op 2 October 1915 en als
bestuursleden werden gekozen: H. Smit, voorz;
F. van Heerwaarden, secr. en J. Kiljan Jbzn, pen-
ningm. Aanwezig waren toen H. J. Thomassen (v.d.
Kloot Co), Jac. Kuiper, Oosterend, W. Slaman,
Oudeschild, E.C. Thomassen, De Waal, J.L. v.d. Berg,
De Waal, H. Neijens, De Waal, H. Smit Jzn., J. Kiljan
Jbzn, M. Dalmeijer en Gebr. F. en N. van Heerwaar
den, Den Burg, C. Dros uitEierland was verhinderd
en J. Kiljan Gzn. uit Den Hoorn niet aanwezig.
De vergaderingen werden goed bezocht. Afwezig
was men als regel met kennisgeving van ongesteld
heid en slechts een enkeling zonder kennisgeving.
Hier volgen een aantal onderwerpen die bij de vele
vergaderingen in de jaren 1915 - 1960 vaak aan de
orde kwamen.
Zwarte lijst.
Reeds in 1915 werd een zwarte lijst aangelegd, doch
wel met een bijzonder accent.
Men was het er over eens, dat het voorkwam, dat
eerlijke en betrouwbare mensen door omstandighe
den soms niet in staat waren hun verplichtingen na te
komen. Om die reden werd een zwarte lijst aange
legd voor de onwillige alsmede één (grijze) voor de
onmachtige debiteuren. Zolang geen volledige beta
ling had plaatsgevonden, mocht een lid geen werk
voor de slechte betaler uitvoeren. Bij de onmachtige
klant werd eerst overlegd. De lijsten kwamen vaak
ter sprake, omdat soms bleek, dat een lid toch werk
had uitgevoerd en niet op de hoogte bleek van het
voorkomen op de lijst.
Smeedkool en brand-
Gedurende de mobilisatietijd van 1914-1918, doch
ook nog in 1921 waren er problemen bij de smeden
over de verdeling van de aan de smeden in totaal toe
gewezen "smeedkool". Tijdens een vergadering van
2-3/1921 kon het gebeuren, dat tijdens drukke dis
cussies tussen voorzitter en leden plotseling enige
leden van de tafel wegrenden op het "geklep der
brandklok" waardoor de vergadering werd verdaagd
tot na een half tot driekwart uur was opgehelderd
hoe, wat en waar de brand was
Coöperatie Inkoop Materialen.
Reeds in 1916 kocht de bond hoefijzers en nagels,
later ook partijen ijzer, staal en carbid.
