De voorganger van "De Onderneming"
van Den Hoorn
De oorlog 1940 - 1945
Men kan stellen dat de oorlog de hoofdoor
zaak was van het in 1942 (uiteindelijk in 1946)
sluiten van de Onderneming. In 1940 na de capitula
tie, ging uiteindelijk alles z'n gewone dagelijkse
gang. De koeien en schapen moesten gemolken en de
melk verwerkt worden. Geleidelijk echter kwam het
hele openbare leven, dus ook de zuivelproductie,
onder de noemer van het "Absolute regelen". Er
ontstond onder de duitse bezetting een bureaucratie
die haar weerga niet kende. Reeds in de jaren 30
waren tal van zuivelorganisaties tot stand gekomen;
het in 1942 door de bezetter ingestelde Bedrijfschap
voor Zuivel kwam hier rechtstreeks uit voort. Het
duurde niet lang of bij monde van dit Bedrijfschap
werd van hogerhand beslist, dat de Onderneming
melk moest leveren aan de Eendracht. In de loop van
de eerste oorlogsjaren was de omzet al flink gedaald
doordat veel boeren weer thuis boter en kaas gingen
produceren, vooral van de schapenmelk. Sluiting
werd ook mede hierdoor onvermijdelijk. Het bestuur
legde zich bij het bevel van hogerhand neer, maar
met de vaste wil om in betere tijden een nieuwe start
te maken.
De liquidatie en de nasleep
In Augustus 1945 werd een vergadering be
legd in "Ons Huis" om te komen tot het weer opstar
ten van de fabriek, ondanks bezwaren van de Bond
van Zuivelfabrieken in N.H. Ook het Ministerie van
Landbouw berichtte, dat gesloten bedrijven voor
hands niet opengesteld zouden worden. Men legde
zich er in eerste instantie niet bij neer. Er werd een
nieuwe vergadering belegd, waarin de secretaris van
de Bond - de heer Kranen - werd uitgenodigd om een
en ander toe te lichten. Om kort te gaan; deze over
tuigde de vennoten tenslotte van de onhaalbaarheid.
De fabriek was technisch volstrekt onvoldoende, er
zou enorm geïnvesteerd moeten worden. Ook het
slechte water kwam weer ter sprake. Op den duur
zouden de bedrijfsresultaten toch onvoldoende blij
ken. Men besloot tenslotte om de fabriek, inventaris
en terrein (voor fl. 23.500.-) aan de Eendracht over
te doen. Men bedong erbij dat het bestuur van de
Eendracht werd uitgebreid met twee leden van het
Ondernemingsbestuur. Met meerderheid van stem
men werden N.J. Kikkert en W.H. Bakker gekozen.
De heer Sde Waard regelde de liquidatie. Er werden
voorschotten uitgekeerd en aandelen ingeleverd. De
afhandeling van het geheel nam enkele jaren in
beslag. Pas in 1955 berichtte het Bedrijfschap voor
de Zuiveldat het niet uitgesloten was, dat alsnog een
aanvullende vergoeding zou kunnen worden vast
gesteld in verband met de verplichte stillegging in de
oorlog. Doordat de N.V.in 1951 had opgehouden als
rechtspersoon te bestaan, moest er heel wat admini
stratieve rompslomp vooraf gaan aan de uiteindelij
ke uitkering. Twee maanden na de bekendmaking in
de Staatscourant, werd in 1957 tenslotte uitgekeerd,
voor het tijdvak 8 Aug. 1943 tot 19 Febr. 1946. Na
aftrek van kosten en belasting bleef voorde aandeel
houders over
fl. 1.920.42, te verdelen over 47 aandelen, dat maak
te dus fl. 40.86 per aandeel
Tot besluit
De fabrieksruimte werd enige tijd aan de
Coop.(nu "Weikoop") verhuurd als opslagruimte
en later verbouwd, zodat het pand nu twee woon
eenheden en een garage bevat.
De geschiedenis van de Onderneming overziende,
hoe onvolledig hier ook vermeld en ingevuld met
zeer persoonlijke herinneringen van Hoornders,
geeft mij een gevoel van diep respect voor de
saamhorigheid die men als boerengemeenschap
heeft opgebracht om dit alles tot stand te brengen
Den Burg. Mei 1991.
G.E. Dros.
Bronnen: P.v. Druenen: "Een begeerlijk pro
product" Uitg. Melkunie Holland, Woerden.
C.P. Reij: Artikelen Nw. Tex. Cour.
Het dank aan de vele mensen die mij hun
verhalen vertelden en foto 's en andere
documenten ter beschikking stelden.
Dirk Cornelisz. Witte (1866 -1945) was
een in de Westen geboren boerenzoon, die in
1893 trouwde met de boerendochter Dorothea
Anna Zijm, (1867 - 1948). Hij was niet alleen
boer,-ook zuivelbereider en had zijn eigen kaas-
fabriek in Den Hoorn tot in het jaar 1896.
In de Nw. Tex. Courant van 1897 staat de on
derstaande advertentie:
J.H. Moojen, Makelaar te Texel zal ten
overstaan van den Notaris KONINCK-
WESTENRERG, publiek verkopen:
Voor den Heer D. Czn. WITTE, bij het
huis door hem bewoond geweest aan
Den Hoorn op Vrijdag 12 Maart a.s.
's morgens 101/2 ure:
