Randschrift klok Dc Koog.
DE KOOG
Er bestaat een fraaie kaart, toege
schreven aan Jan van Scorel, geda
teerd in 1553, waarop de Texelse
kerken heel fijntjes zijn getekend.
Ook de torenloze kapel van De
Koog op „het oude kerkhof" zien
we afgebeeld. Als je goed kijkt, zie
je los van de kerk een klokkestoel,
zoals er nu nog enkele in Friesland
staan. Het verhaal wordt eentonig:
in 1572 werd, behalve de kerk, ook
deze klokkestoel beschadigd door de
Watergeuzen. Of was de grote
stormvloed van 1570 hier misschien
(medeschuldig aan? Hoe het zij: in
1592 moest door de regenten van
De Koog aan de Gecommitteerde
Raden te Hoorn verantwoording
worden afgelegd „van alle kerkelijke
landen en tuinen zedert desen oor
loge vercoft, mitsgaders van de on-
koste van 't voorsz. klockhuys."
Heeft het nieuwe „klockhuys" mis
schien niet lang dienst gedaan? In
1632 werd nl. een nieuwe kerk ge
bouwd, noordelijker in het dorp. Op
een afbeelding uit 1667 prijkt de
kerk met een toren voorzien van
galmgaten, waarachter toen wellicht
de klok was opgehangen. De kerk
uit 1719 (zoals uit de muursteen
blijkt) is volgens V.d. Vlis een ingrij
pende verbouwing van deze kerk uit
1632. Over de klok horen we pas
weer iets in 1792: hij bleek ge
barsten en voor 320,— werd een
nieuwe gekocht; de oude bracht nog
ƒ160,— op. Om het randschrift van
deze klok te vinden moest een klim
partij worden ondernomen. Dank zij
de heer Seepma, die zich manmoe
dig tussen uurwerkkabels en balken
wurmde, kwamen we er achter:
,,Petit et Fritsen me Fuderunt". (me
Fuderunt vervaardigde mij.) Petit
en Fritsen is de naam van de klok
kengieterij in Aarle-Rixtel, Een jaar
tal ontdekten we niet! Dat zoeken
we op....
DE WAAL
In de 9e eeuw had De Waal een
houten kapelletje dat in de 11e - 12e
eeuw werd vervangen door een
tufstenen kerkje. In de tweede helft
van de 16e eeuw was dit kerkje
door verwaarlozing in verval ge
raakt. Over de toren: „bij storm
schudt ende beroert deselve als heb
bende geen hulp van .voorsz. kerk,
de toren hangende oostwaerts over".
Wegens zijn bakenfunctie werd de
toren hersteld door Admiraliteit en
Gemeneland samen, en ook met
geld uit de bierbelasting. In het
boekje „Klokken van Nederland en
elders" vind ik ook een klok van
De Waal met het randschrift: Ver
bum Domini Manet IHet woord des
Heeren blijft) Cornelis Ammeroy
1605". Hing deze klok nog in het
kerkje dat van Cuyck in 1789 teken
de? (Zie ons vorige nummer). Van
Cuyck: „Het kerkje, hetwelk ik een
kapelletje zoude noemen, omdat het
geen choor heeft, schijnt vrij oud te
zijn, dewijl er duyfsteen aan is." In
de 2e helft van de 19e eeuw is een
geheel nieuw kerkje gebouwd, dat
in 1945 in de „Russenopstand"
werd verwoest. Over een klok ho
ren we niets meer, totdat voor de
bouw van de nieuwe kerk in
1950-1952 in de ramingskosten een
bedrag van ƒ860,— wordt genoemd
voor een nieuwe luidklok. Omdat
de toren pas in 1961 werd gebouwd,
veronderstel ik, dat de huidige luid
klok van dat jaar is. Nadere gege
vens zijn welkom!
DE COCKSDORP
De Cocksdorp kan uiteraard niet bo
gen op een Middeleeuws kerkge
bouw! Op 6 juni 1841 werd de
Herv. Kerk ingewijd. In datzelfde
jaar schrijft de kerkeraad een brief
aan het Gemeente-bestuur met het
verzoek om een luidklok en een
uurwerk, omdat het dorp verstoken
is van enige tijdsaanduiding. Daar
door komt men niet op tijd: de hele
boel loopt in 't honderd! De brief
schrijver (Ds. Haezebroek) beroept
zich op het financieel onvermogen
van de kerkelijke gemeente „be
staande bijna geheel uit menschen
die alle hunne krachten moeten in
spannen om in de behoeften van
zich zeiven en hun gezin te voor
zien". Klaarblijkelijk wordt aan dit
verzoek voldaan want in 1843 wordt
een uurwerk vervaardigd door de
smid As. v.d. Kloot en in de toren
geplaatst. De toren wordt -zoals zo
veel andere- eigendom van de Ge
meente Texel. In de tweede
wereldoorlog wordt de klok gevor
derd en tot wapentuig omgesmolten
in Duitsland. In 1952-1953 werd de
kerk gerestaureerd en een nieuwe
klok uit Aarle-Rixtel laat vanaf die
tijd zijn stem horen over het noor
den van ons eiland!
Hier eindigt ons „rondje Texel". Ik
ben me ervan bewust, dat er in dit
artikel verscheidene vragen on
beantwoord bleven. Als u vindt, dat
ik wel de klok heb horen luiden,
maar niet precies weet waar de kle
pel hangt: ik houd me aanbevolen
voor aanvullingen en verbeteringen.
De wederwaardigheden van de
Texelse luidklokken in de Tweede
wereldoorlog is een verhaal
apart. Dat houdt u van mij
teS°ed! G. E. Dros
Bronvermelding:
- Ballade van Texel - H. Schoorl
- Gem. Archief Texel
- Klokken van Nederland en elders -
J. Spruyt A. v. Damma
- Klokken en Torenuurwerken -
vouwblad Monumentenzorg
- 't Lant van Texsel - V.d. Vlis
- Texel (uitg. 1949) - V.d. Vlis
- Gem. Archief Hoorn
- Texelse Almanak 1899 - LenR
- Verhaal van een oud kerkje - N.
Koorn-Kikkert
- Brieven over Texel - P.v. Cuyck
Met dank aan:
- R. Gaasbeek - Den Burg
- F. Breman - De Waal
J. Seepma - De Koog
mevr. De Boer - De Koog
P. Jansen - Eierland
C. Hoogerheide - Oudeschild
Koster en klokkeluider van De Koog:
De heer Sampiemon.
18