Randschrift klok Dc Koog. DE KOOG Er bestaat een fraaie kaart, toege schreven aan Jan van Scorel, geda teerd in 1553, waarop de Texelse kerken heel fijntjes zijn getekend. Ook de torenloze kapel van De Koog op „het oude kerkhof" zien we afgebeeld. Als je goed kijkt, zie je los van de kerk een klokkestoel, zoals er nu nog enkele in Friesland staan. Het verhaal wordt eentonig: in 1572 werd, behalve de kerk, ook deze klokkestoel beschadigd door de Watergeuzen. Of was de grote stormvloed van 1570 hier misschien (medeschuldig aan? Hoe het zij: in 1592 moest door de regenten van De Koog aan de Gecommitteerde Raden te Hoorn verantwoording worden afgelegd „van alle kerkelijke landen en tuinen zedert desen oor loge vercoft, mitsgaders van de on- koste van 't voorsz. klockhuys." Heeft het nieuwe „klockhuys" mis schien niet lang dienst gedaan? In 1632 werd nl. een nieuwe kerk ge bouwd, noordelijker in het dorp. Op een afbeelding uit 1667 prijkt de kerk met een toren voorzien van galmgaten, waarachter toen wellicht de klok was opgehangen. De kerk uit 1719 (zoals uit de muursteen blijkt) is volgens V.d. Vlis een ingrij pende verbouwing van deze kerk uit 1632. Over de klok horen we pas weer iets in 1792: hij bleek ge barsten en voor 320,— werd een nieuwe gekocht; de oude bracht nog ƒ160,— op. Om het randschrift van deze klok te vinden moest een klim partij worden ondernomen. Dank zij de heer Seepma, die zich manmoe dig tussen uurwerkkabels en balken wurmde, kwamen we er achter: ,,Petit et Fritsen me Fuderunt". (me Fuderunt vervaardigde mij.) Petit en Fritsen is de naam van de klok kengieterij in Aarle-Rixtel, Een jaar tal ontdekten we niet! Dat zoeken we op.... DE WAAL In de 9e eeuw had De Waal een houten kapelletje dat in de 11e - 12e eeuw werd vervangen door een tufstenen kerkje. In de tweede helft van de 16e eeuw was dit kerkje door verwaarlozing in verval ge raakt. Over de toren: „bij storm schudt ende beroert deselve als heb bende geen hulp van .voorsz. kerk, de toren hangende oostwaerts over". Wegens zijn bakenfunctie werd de toren hersteld door Admiraliteit en Gemeneland samen, en ook met geld uit de bierbelasting. In het boekje „Klokken van Nederland en elders" vind ik ook een klok van De Waal met het randschrift: Ver bum Domini Manet IHet woord des Heeren blijft) Cornelis Ammeroy 1605". Hing deze klok nog in het kerkje dat van Cuyck in 1789 teken de? (Zie ons vorige nummer). Van Cuyck: „Het kerkje, hetwelk ik een kapelletje zoude noemen, omdat het geen choor heeft, schijnt vrij oud te zijn, dewijl er duyfsteen aan is." In de 2e helft van de 19e eeuw is een geheel nieuw kerkje gebouwd, dat in 1945 in de „Russenopstand" werd verwoest. Over een klok ho ren we niets meer, totdat voor de bouw van de nieuwe kerk in 1950-1952 in de ramingskosten een bedrag van ƒ860,— wordt genoemd voor een nieuwe luidklok. Omdat de toren pas in 1961 werd gebouwd, veronderstel ik, dat de huidige luid klok van dat jaar is. Nadere gege vens zijn welkom! DE COCKSDORP De Cocksdorp kan uiteraard niet bo gen op een Middeleeuws kerkge bouw! Op 6 juni 1841 werd de Herv. Kerk ingewijd. In datzelfde jaar schrijft de kerkeraad een brief aan het Gemeente-bestuur met het verzoek om een luidklok en een uurwerk, omdat het dorp verstoken is van enige tijdsaanduiding. Daar door komt men niet op tijd: de hele boel loopt in 't honderd! De brief schrijver (Ds. Haezebroek) beroept zich op het financieel onvermogen van de kerkelijke gemeente „be staande bijna geheel uit menschen die alle hunne krachten moeten in spannen om in de behoeften van zich zeiven en hun gezin te voor zien". Klaarblijkelijk wordt aan dit verzoek voldaan want in 1843 wordt een uurwerk vervaardigd door de smid As. v.d. Kloot en in de toren geplaatst. De toren wordt -zoals zo veel andere- eigendom van de Ge meente Texel. In de tweede wereldoorlog wordt de klok gevor derd en tot wapentuig omgesmolten in Duitsland. In 1952-1953 werd de kerk gerestaureerd en een nieuwe klok uit Aarle-Rixtel laat vanaf die tijd zijn stem horen over het noor den van ons eiland! Hier eindigt ons „rondje Texel". Ik ben me ervan bewust, dat er in dit artikel verscheidene vragen on beantwoord bleven. Als u vindt, dat ik wel de klok heb horen luiden, maar niet precies weet waar de kle pel hangt: ik houd me aanbevolen voor aanvullingen en verbeteringen. De wederwaardigheden van de Texelse luidklokken in de Tweede wereldoorlog is een verhaal apart. Dat houdt u van mij teS°ed! G. E. Dros Bronvermelding: - Ballade van Texel - H. Schoorl - Gem. Archief Texel - Klokken van Nederland en elders - J. Spruyt A. v. Damma - Klokken en Torenuurwerken - vouwblad Monumentenzorg - 't Lant van Texsel - V.d. Vlis - Texel (uitg. 1949) - V.d. Vlis - Gem. Archief Hoorn - Texelse Almanak 1899 - LenR - Verhaal van een oud kerkje - N. Koorn-Kikkert - Brieven over Texel - P.v. Cuyck Met dank aan: - R. Gaasbeek - Den Burg - F. Breman - De Waal J. Seepma - De Koog mevr. De Boer - De Koog P. Jansen - Eierland C. Hoogerheide - Oudeschild Koster en klokkeluider van De Koog: De heer Sampiemon. 18

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Uitgave Historische Vereniging Texel | 1990 | | pagina 20