k I X gebouw overging naar de Gereformeerden, staat (nog| niet vast. Opvallend is dat in 1556 ook in Den Burg als cureyt of vicecureyt de naam Jan Dirks wordt genoemd. De Gereformeerde, van oorsprong Katholieke en later Nederlands Her vormde kerk was gefundeerd met veldkeien, de muren waren opge trokken van tufsteen. Ze werd in 1856 1859 gesloopt. In 1859 werd in de herberg ,,De Rijzende Maan" van Gerbrand Dros de aanbesteding van de nieuwbouw gehouden. Daar op werd voor f8.197,— de bouw op gedragen aan Pieter Plavier van Den Burg. In deze kerk lagen nog twee oude grafstenen, waarvan een uit het jaar 1596. Bij de beschieting van De Waal in 1945 verbrandde de kerk en ging alles verloren. (2.] De huurder Johannes Vos was een oud-zeeman, die als timmerman werkte. De eigenaren van de wo ning - de Erven van Jan Boesjes woonden in Waalenburg. Dit pand werd het latere café „De Bellevue" en ging ook verloren in de beschie ting van 1945. (3.4.5.) Pieter jansz Boon, de eige naar, was een boer van 64 jaar die weduwnaar was. Hij had een inwo nende knecht en als huisgenote de 44-jarige Neeltje Dirks Dijksen, die geen dienstbode werd genoemd. Pie ter Boon bezat ook (6.) een bos van 1260 meter, een tuin (7.) en een bosje van 300 meter (10.). De ge bouwen landbouw (3.) en (4.) wer den later het koetshuis genoemd en bestaan nog steeds als zodanig. (9.) Het pastoriehuis met het bosje (8.) werd toen niet gebruikt. In 1808 had het Ministerie bepaald dat de kerkelijke gemeenten De Waal, De Koog en Den Burg werden gecombi- neer. In 1810 bleven De Koog en De Pieter Simonsz Smit X - schepen van Oosterend - Waal tezamen. Het viel op dat ook De Koog op dat moment geen domi nee had. De vermelding van latere bedienaren van De Waal gaat te ver. (11.) Het „Schoolhuis" met een tuin van 740 meter, eigendom van de Gemeente Texel, was een combina tie van woning en school met een plaats voor tenhoogste dertig leerlin gen. Hier stond de jonge onderwij zer Almert Visser, zoon van Jan Pietersz Visser, de onderwijzer aan Den Hoorn. Almert was in Den Hoorn geboren maar zijn ouders kwamen van Abbekerk en Haring- scarspel. Almert was getrouwd met Geertje Grutters Nieuwenhuizen, een dochter van een kleermaker uit Den Burg. Onderwijs was toen een familiegebeuren. Zo was de zwager van Almert Visser, afkomstig uit De Waal, onderwijzer aan De Koog. Een stukje stamboom geeft aan dat Meester Smit ruim 100 jaar aan De Waal een begrip was. Volgens de Schoolinspecteur was Al mert Visser niet zo'n beste school meester. Ook de Burgemeester van Texel, Pieter Sijbrandtsz Keijser riep Visser en Hendrik Hendriksz Smit in april 1847 op het matje. Dominee Huizinga hoorde dit van een collega en zegt daarover: "De burgemeester was doldriftig en had de onderwij zers van De Waal en De Koog door gehaald, zodat ze beefden van angst. Zeker voor Smit was dit onver diend". Almert overleed in 1861, maar de functie bleef in de familie. Zijn dochter trouwde met Cornelis Pietersz Keijzer, die in Amsterdam geboren was. Diens broer Teunis Pietersz Keijzer was elders hoofdon derwijzer. De Waal was tot na 1875 een eenmans-school met in januari 1875 93 leerlingen en 12 vijfjarigen Neeltje Gerrits Vlamingh op een wachtlijst. Gelukkig voor Meester Keijzer was er in 1866 een nieuwe school gebouwd op de plaats van (13.) en (14.) Alle voorzie ningen waren daar niet zo best en in oktober 1875 schreef meester aan burgemeester en wethouders van Texel dat hij bij het korten der da gen behoefte had aan vier petro leumlampen met grote kap. Een onderwijzer was voor een kleine dorpsgemeenschap een belangrijk man. Zijn schooltaak was uitvoerig en streng gereglementeerd, terwijl hij nevenfuncties financieel ook no dig had. Hij was voorlezer in de kerk, koster, schrijver voor het kerk bestuur maar ook doodgraver. In De Waal en nabije omgeving stierven in 1929 16 personen, waarvan 9 kinde ren. Doodgeborenen werden niet ge registreerd. Maarten Boon had op (13.) een tuin van 440 meter. De man die op (39.) woonde werd in het kadaster werkman genoemd, maar bij het bevolkingsregister geeft hij op zonder beroep te zijn. Met zijn 63 jaren is hij mogelijk de eer ste „Vutter" van De Waal. (14.) Aaf- je Eelman, weduwe van Maarten Cornelis Roeper, was hier de boerin met een inwonende knecht. Naast haar dochter was hier ook over de vloer de 83-jarige ongetrouwde Neeltje de Boer, die de oudste in woonster van De Waal was. Aafje gebruikte voor haar bedrijf haar schuur op (19.) en de tuin op (20.). De boerderij op (15.) was eigendom van Pieter Jacobsz Dijksen, die zelf op (32.) woonde. De plaats werd ge pacht door Jacob Jansz Roeper, die in 1829 was getrouwd en helaas juist zijn oudste zoontje had verlo ren. Gelukkig kwamen van de later geboren tien kinderen er negen zeer goed terecht. Een inwonende knecht hielp de goede boterham te verdie nen. In zijn prachtige handschrift liet Jacob ons een naamlijst van alle schoolgaande kinderen en een ver zoekschrift aan de Gemeenteraad, gedateerd 18 januari 1875, na. 43 belanghebbende ondersteunden met hun handtekening de poging om een tweede leerkracht aan De Waal te krijgen. (16.) en (17.) was eigendom van Pieter Dogger, een boer in Waa lenburg. Huis en tuin werd gehuurd door de rietdekker Gerbrand Dros, genoemd de Jonge omdat hij een zoon was Gerbrand Dros, de schoenmaker wonende op (42.). In het gezin waren zes kinderen maar ook Pietertje Zijm (1767-1833), een ongehuwde dochter van Pieter Ger- ritsz Zijm, die boer in Oosterend ge weest was. Waarschijnlijk was zij de laatste nakomelinge van Jan Corne- lisz Zijm, die in 1671 burgemeester van De Waal is geweest. Op (21.) woonde de boer Meijert Dirksz Boon, een weduwnaar van 54 jaar met twee kinderen en een huis houdster. Hij was ook eigenaar van Simon pietersz Smit Pieter Simonsz Smit Jacob Pietersz Smit van Den Burg meester i.d. Waal 1664 1690 X 1716 Trijntje Willems Boon uit Spang Dirkje pieters Cornelis Aafje Simons wed. v.d. Hoorn 1 Hendrik Simonsz Smit (1763-1823) -onderwijzer aan De Koog- 1788 Vrouwtje Hendriks Bakker (1770-1827) Hendrik Hendriksz Smit (1804-1858) onderwijzer aan De Koog- Guurtje Jans Visser (1798-1882) Jacob Simonsz Smit (1750-1820) ongehuwd onderwijzer i.d. Waal 1827

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Uitgave Historische Vereniging Texel | 1989 | | pagina 9