k
I
X
gebouw overging naar de
Gereformeerden, staat (nog| niet
vast. Opvallend is dat in 1556 ook
in Den Burg als cureyt of vicecureyt
de naam Jan Dirks wordt genoemd.
De Gereformeerde, van oorsprong
Katholieke en later Nederlands Her
vormde kerk was gefundeerd met
veldkeien, de muren waren opge
trokken van tufsteen. Ze werd in
1856 1859 gesloopt. In 1859 werd
in de herberg ,,De Rijzende Maan"
van Gerbrand Dros de aanbesteding
van de nieuwbouw gehouden. Daar
op werd voor f8.197,— de bouw op
gedragen aan Pieter Plavier van Den
Burg. In deze kerk lagen nog twee
oude grafstenen, waarvan een uit
het jaar 1596. Bij de beschieting van
De Waal in 1945 verbrandde de
kerk en ging alles verloren.
(2.] De huurder Johannes Vos was
een oud-zeeman, die als timmerman
werkte. De eigenaren van de wo
ning - de Erven van Jan Boesjes
woonden in Waalenburg. Dit pand
werd het latere café „De Bellevue"
en ging ook verloren in de beschie
ting van 1945.
(3.4.5.) Pieter jansz Boon, de eige
naar, was een boer van 64 jaar die
weduwnaar was. Hij had een inwo
nende knecht en als huisgenote de
44-jarige Neeltje Dirks Dijksen, die
geen dienstbode werd genoemd. Pie
ter Boon bezat ook (6.) een bos van
1260 meter, een tuin (7.) en een
bosje van 300 meter (10.). De ge
bouwen landbouw (3.) en (4.) wer
den later het koetshuis genoemd en
bestaan nog steeds als zodanig. (9.)
Het pastoriehuis met het bosje (8.)
werd toen niet gebruikt. In 1808
had het Ministerie bepaald dat de
kerkelijke gemeenten De Waal, De
Koog en Den Burg werden gecombi-
neer. In 1810 bleven De Koog en De
Pieter Simonsz Smit X
- schepen van Oosterend -
Waal tezamen. Het viel op dat ook
De Koog op dat moment geen domi
nee had. De vermelding van latere
bedienaren van De Waal gaat te ver.
(11.) Het „Schoolhuis" met een tuin
van 740 meter, eigendom van de
Gemeente Texel, was een combina
tie van woning en school met een
plaats voor tenhoogste dertig leerlin
gen. Hier stond de jonge onderwij
zer Almert Visser, zoon van Jan
Pietersz Visser, de onderwijzer aan
Den Hoorn. Almert was in Den
Hoorn geboren maar zijn ouders
kwamen van Abbekerk en Haring-
scarspel. Almert was getrouwd met
Geertje Grutters Nieuwenhuizen,
een dochter van een kleermaker uit
Den Burg. Onderwijs was toen een
familiegebeuren. Zo was de zwager
van Almert Visser, afkomstig uit De
Waal, onderwijzer aan De Koog. Een
stukje stamboom geeft aan dat
Meester Smit ruim 100 jaar aan De
Waal een begrip was.
Volgens de Schoolinspecteur was Al
mert Visser niet zo'n beste school
meester. Ook de Burgemeester van
Texel, Pieter Sijbrandtsz Keijser riep
Visser en Hendrik Hendriksz Smit
in april 1847 op het matje. Dominee
Huizinga hoorde dit van een collega
en zegt daarover: "De burgemeester
was doldriftig en had de onderwij
zers van De Waal en De Koog door
gehaald, zodat ze beefden van angst.
Zeker voor Smit was dit onver
diend". Almert overleed in 1861,
maar de functie bleef in de familie.
Zijn dochter trouwde met Cornelis
Pietersz Keijzer, die in Amsterdam
geboren was. Diens broer Teunis
Pietersz Keijzer was elders hoofdon
derwijzer. De Waal was tot na 1875
een eenmans-school met in januari
1875 93 leerlingen en 12 vijfjarigen
Neeltje Gerrits Vlamingh
op een wachtlijst. Gelukkig voor
Meester Keijzer was er in 1866 een
nieuwe school gebouwd op de
plaats van (13.) en (14.) Alle voorzie
ningen waren daar niet zo best en
in oktober 1875 schreef meester aan
burgemeester en wethouders van
Texel dat hij bij het korten der da
gen behoefte had aan vier petro
leumlampen met grote kap. Een
onderwijzer was voor een kleine
dorpsgemeenschap een belangrijk
man. Zijn schooltaak was uitvoerig
en streng gereglementeerd, terwijl
hij nevenfuncties financieel ook no
dig had. Hij was voorlezer in de
kerk, koster, schrijver voor het kerk
bestuur maar ook doodgraver. In De
Waal en nabije omgeving stierven in
1929 16 personen, waarvan 9 kinde
ren. Doodgeborenen werden niet ge
registreerd. Maarten Boon had op
(13.) een tuin van 440 meter. De
man die op (39.) woonde werd in
het kadaster werkman genoemd,
maar bij het bevolkingsregister geeft
hij op zonder beroep te zijn. Met
zijn 63 jaren is hij mogelijk de eer
ste „Vutter" van De Waal. (14.) Aaf-
je Eelman, weduwe van Maarten
Cornelis Roeper, was hier de boerin
met een inwonende knecht. Naast
haar dochter was hier ook over de
vloer de 83-jarige ongetrouwde
Neeltje de Boer, die de oudste in
woonster van De Waal was. Aafje
gebruikte voor haar bedrijf haar
schuur op (19.) en de tuin op (20.).
De boerderij op (15.) was eigendom
van Pieter Jacobsz Dijksen, die zelf
op (32.) woonde. De plaats werd ge
pacht door Jacob Jansz Roeper, die
in 1829 was getrouwd en helaas
juist zijn oudste zoontje had verlo
ren. Gelukkig kwamen van de later
geboren tien kinderen er negen zeer
goed terecht. Een inwonende knecht
hielp de goede boterham te verdie
nen. In zijn prachtige handschrift
liet Jacob ons een naamlijst van alle
schoolgaande kinderen en een ver
zoekschrift aan de Gemeenteraad,
gedateerd 18 januari 1875, na. 43
belanghebbende ondersteunden met
hun handtekening de poging om een
tweede leerkracht aan De Waal te
krijgen. (16.) en (17.) was eigendom
van Pieter Dogger, een boer in Waa
lenburg. Huis en tuin werd gehuurd
door de rietdekker Gerbrand Dros,
genoemd de Jonge omdat hij een
zoon was Gerbrand Dros, de
schoenmaker wonende op (42.). In
het gezin waren zes kinderen maar
ook Pietertje Zijm (1767-1833), een
ongehuwde dochter van Pieter Ger-
ritsz Zijm, die boer in Oosterend ge
weest was. Waarschijnlijk was zij de
laatste nakomelinge van Jan Corne-
lisz Zijm, die in 1671 burgemeester
van De Waal is geweest. Op (21.)
woonde de boer Meijert Dirksz
Boon, een weduwnaar van 54 jaar
met twee kinderen en een huis
houdster. Hij was ook eigenaar van
Simon pietersz Smit
Pieter Simonsz Smit
Jacob Pietersz Smit van
Den Burg meester
i.d. Waal
1664
1690
X
1716
Trijntje Willems Boon
uit Spang
Dirkje pieters Cornelis
Aafje Simons wed. v.d. Hoorn
1
Hendrik Simonsz Smit (1763-1823)
-onderwijzer aan De Koog-
1788
Vrouwtje Hendriks Bakker (1770-1827)
Hendrik Hendriksz Smit (1804-1858)
onderwijzer aan De Koog-
Guurtje Jans Visser (1798-1882)
Jacob Simonsz Smit
(1750-1820)
ongehuwd
onderwijzer i.d. Waal
1827