-zZL^- x/
'-T^L-tÉ?'z^zZ<xT 4>„z ~y
<#Z> <5^
X
_^^g> ^g. t^X zZZZ) ^Z*
^Z-~<Z-o
-t£^?Z? -z_^*n^ff^^f
S^£èLa~i*£e~*-^^)
<g^L^ <X~
s'-fi-Z 'vfX
Een woonhuis van de Doopsgezinde
Gemeente werd toen niet bewoond.
(48.) Als eigenaar werd genoemd
cornelis Jacobszn Eelman de
huurder was Pieter Jacobsz Eelman,
arbeider van 36 jaar, eerst tien jaar
getrouwd geweest met Jaapje Antho-
nie de Vries, zij overleed op 18 mei
1829. Hij hertrouwde op 29 novem
ber 1829 met de tweeentwintig jari
ge dienstbode Charlotte Ulrich,
afkomstig uit Utrecht, waarna de
twee zoontjes weer verzorgd waren.
(49.) Het woonhuis stond in het ka
daster nog op naam van Jacob Ger-
ritsz Eelman, een arbeider, die
echter op 7 mei 1929 was overle
den. Zijn weduwe, Martje Kors List,
woonde er met haar zuster Neeltje,
die weduwe was van Dirk Pietersz
List. In 1845 overleed Neeltje, maar
verbleef toen op de Pijpersdijk.
Martje kwam in Eierland te overlij
den in 1857. Het pand kwam in be
zit van G. Geus, terwijl de
Oosterender Leendert van de Berge
er een smederij begon. De andere
smederij aan De Waal werd later ge
vestigd aan de Herenweg tegenover
(29.) hiervan was de eigenaar Ber-
nardus van den Berg, die uit Vollen-
hove afkomstig was. In De Waal
kon in het jaar 1837 worden over
nacht in de herberg die „De Bijen
korf" werd genoemd. Eigenaar en
de plaats is (nog) niet bekend. Mis
schien bevreemdt het dat in De
Waal niet eerder vaklieden als sme
den, metselaars en timmerlieden
zich vestigden maar ook een win
keltje ontbrak. Men moet daarbij
denken aan de centrumfunctie van
Den burg en de wekelijkse markt.
De polder Eierland en het Noorden
kwamen later en mede door de
slechte wegverbindingen was de
verdeeldheid door het sterke ge
loofsleven. Geen Doopsgezinde gaf
een opdracht aan of kocht iets van
een Gereformeerde en nog minder
van een Katholiek. Omgekeerd was
dat hetzelfde. Na 1870 nam de be
drijvigheid toe en b.v. was in 1875
een artikel als petroleum „geschikt
te koop". Tot na 1902 was het rijge-
deelte van de straat in De Waal -
ook in de meeste andere Texelse
dorpen - geplaveid met ronde keien.
Als daarover de ijzeren wielen van
wagens en karren rolden, gaf dat
zeer veel bonkend lawaai. Ernstige
zieken hadden daar soms zoveel
hinder van, dat de dokter opdracht
gaf de straat met een laag stro te
bedekken. In de jaren 1930 gaf nog
Dokter Boswijk dergelijke opdrach
ten, terwijl toen toch de straten met
platte stenen waren belegd en het
bonken was verandere in ratelen.
De wegen buiten De Waal mochten
tot 1858 eigenlijk die naam nog niet
dragen, omdat het meer karresporen
waren. In dat jaar kwam de grint
weg tussen Den Burg en De Waal
gereed. Ze liep door tot Oosterend.
Zo'n weg naar De Cocksdorp van
dertien kilometer werd gemaakt in
het jaar 1866. Een grintweg bestond
uit een stenen paardenpaadje van
nog geen meter breed met aan bei
de zijden een even smalle verhar
ding van vrij grof materiaal, dat na
1907 een ramp was voor de eerste
luchtbanden van de fietsers. Nog
steeds bepaalde de langzaamste wa
gen, getrokken door één of twee
paarden, het tempo op de wegen,
ook voor de snellere, die niet durf
den inhalen. Rijden buiten de be-
harding was te gewaagd. Bij hierbij
ontstane ruzies werd soms de zweep
misbruikt. De rijverbinding met de
haven van Oudeschild was verbe
terd maar bleef lopen via Den Burg,
de Hogeberg, Schans en dijk. Men
sen, die moesten lopen, gingen van
De Waal dwars door de landen met
hekken en sloten tot in 1888, een
rechtstreekse weg van De Waal naar
Oudeschild, kwam die verbeterd
werd in 1908. Rond 1830 waren
veel wegen bij De waal zogenaamde
burenwegen, die eigendom waren
van de buurten en in de loop der
tijden werden overgedragen aan het
Waterschap Texel. Genoemd werden
de Buurt van De Waal, van Tienho
ven, van Ongeren, van Spang en
van Bargen. Even buiten De Waal,
in de richting van Oosterend, was
in 1777 de Sommeltjesberg afgegra
ven. Over deze oude grafheuvel uit
de romeinse tijd werd al veel gepu
bliceerd. In de Langwaal waren in
1545 al twee vogelarijen. Deze een
denkooien droegen de namen an-
gesloot en Fattelegge. De kooi,
genaamd Tjabbemeer, lag tussen de
boerderijen Welbedacht en Concor-
dia. In 1815 werd deze „vogelarij
met de lange lijnen" weer voor vijf
10