Wel en wee van Oudeschild Kleine Kroniek van Oudeschild ,,'t Schil" is eigenlijk ontstaan in het begin van de 17e eeuw. Vóór die tijd moest men voor maritieme en andere zaken naar Den Burg; dat was in die tijd een uur gaans. Om alle faciliteiten binnen handbereik te hebben bouwde men hier enkele „Companyhuyzen" waar omheen al spoedig een dorpskern ontstond met allerlei neringdoenden. Men hield zich b.v. bezig met het vervoer van het wezenputtenwater, dat in vaten met een windas over de dijk ge haald werd. Later heeft men een sluisje gemaakt: het „Wesesluisje". Over het ijzerhoudende water van Brakenstein is al genoeg geschreven; minder bekend is, dat de koks op de schepen in die tijd grote hoeveel heden eenden insloegen, die ze licht rookten en zoutten, („pekeleenden") Die eenden werden gevangen in de nu nog bestaande eendenkooi van de dames Dijt, op Westergeest. Van de dagopbrengst van de eendenkooi kon men b.v. een driewieldekar aan schaffen! Zo was zo'n dertig jaar ge leden nog een pachtcontract van kracht, waarin stond dat de buur man van de kooi, (Ijs Kikkert in dit geval!) geen lawaai mocht maken, - zoals palen slaan, -als de wind in de richting van de kooi stond! Ook mocht zijn vrouw geen matten klop pen. Zelfs pannekoeken bakken was verboden: kennelijk houden eenden niet van de geur van die lekkernij! Oudeschild werd aldra een dorp van allure. V.d. Vlis schrijft ergens: „Eens waren er meer en mooiere winkels dan in Den Burg en poch ten de Oudeschilders op hun bestra ting, terwijl men in andere dorpen nog door het zand ging." In 1630 werd er al school gehouden en waren er 63 „woonsteden". Het dorp was in de groei en men bouw de niet alleen woonhuizen, maar ook grote herbergen en tapperijen. Een half dozijn namen zijn ons nog bekend: De Rijzende Zon, De Goede Reede, De Swarte Bock, Het Mori- aanshoofd, De Swaan en De Zeven Provinciën. Om over het Jenever buurtje maar te zwijgen! Het Kallegat was een nauwe steeg die men door moest om bij de be ruchte en beroemde tapperij De Swaan te komen, waar soms ook de dames van plezier zaten. Het was een plek waar hoog en laag elkaar bij de voornaam noemde, en die be kend was over de hele wereld... Er werd verteld dat een matroos die een reis had gemaakt van twee jaar in twee dagen al z'n geld opmaakte in het dorp Oudeschild. Dat is na tuurlijk niet allemaal in de collecte- zak van de kerk gegaan! Eens had Oudeschild 1700 a 1800 inwoners. Tegenwoordig ongeveer 1000 en is het dorp eens zo groot. Vroeger werd een huis vaak door meerdere gezinnen bewoond en woonde men ook boven elkaar. Loodsen, kooplieden, boeren, bur gers, zeelui, het ging ze allemaal voor de wind. Over de 18e eeuw is minder be kend, wel staat vast dat het met de welvaart wat terug liep. Men werd (weer) boer of visser. Er werd ook aan omscholing gedaan. In de Franse tijd viel de handel met het buitenland practisch stil en met het graven van het Noordhollands kanaal werd het er hier ook niet be- 1572 Op last van Willem van Oran je een Schans aangelegd. 1593 Kerstmis. Op de rede gaan uit een vloot van 140 schepen er 44 tenonder. Roemer Visser noemt zijn jongste dochter Ma ria Tesselschade. 1594 Van Texel vertrekken Houtman en De Keyser voor de eerste reis naar Oost-Indië. 1596 Van de rede vertrekken Heemskerck en Barendsz voor een tocht om de noord op zoek naar Oost-Indië. 1600 In verband met de toene mende scheepvaart bouwt de Admiraliteit huizen voor haar gezagsdragers aan de zuidelijke oever. Rond deze huizen ont staat Oudeschild. 1618 De Schilsloot gegraven. Wate- raanvoer uit de putten per praam, bestemd voor de sche pen op de rede. 1650 Kerk der Hervormden gesticht. De eerste „leraar" beroepen. 1660 Bij stormen blijven van de 155 schepen op de rede er slechts 38 voor anker. 1683 Grote schade aan 's lands vloot. Zes oorlogsschepen ver gaan, meer dan 800 zeelui ko men om. 1778 De haven wordt aangelegd ter grootte van 2 hectaren. 1811 De Redoute aangelegd. 1812 De Lunette aangelegd. 1829 Oudeschilder kerkhof op de Hoge Berg aangelegd. 1835 R.K.Parochie krijgt haar eigen kerk. 1843 De eerste grintweg tussen Den Burg en Oudeschild. (nu de Schansweg). 1852 De eerste stoomdienst op Den Helder. 1868 De openbare school gebouwd. ter op. De Wiervisserij zorgde weer voor wat opleving. In 1907 werd de TESO opgericht. Jarenlang bepaalde „De TESO" het gezicht van Oudeschild en zorgde voor veel bedrijvigheid. Het ver dwijnen van de TESO is wel „de doodssteek voor Skil" genoemd, maar ik denk nog wel eens aan de woorden van Bert Weydt, die toen voorspelde dat Oudeschild wel eens meer toeristen zou kunnen trekken dan ooit. Toeristen of niet, Oude schild leeft! Skil is een pracht van een dorp, en moge het altijd zo blijven! J. J. Bakker. Bronnen: Correspondentie J. A. v.d. Vlis. Ned. Schoolradio. Eendenkooi Dijt (P. Bakker) J. Schraag, Den Burg. 1875 Een schoolspaarbank op gericht. 1877 „Eene afdeling van Volkson derwijs" opgericht. 1882 Telefoonverbinding Den Burg - Oudeschild. 1887 De Texelse Courant komt voor het eerst uit. 1891 Uitbreiding van de haven. 1902 Molen „De Tïaanroeier" ge bouwd. Pakhuis op de haven gebouwd. 1907 TESO opgericht. 1915 Schilderweg Oudeschild-Den Burg aangelegd. 1920 Oudeschild krijgt een vi- safslag. 1929 Jaap J. Bakker geboren. 1932 Nieuwe openbare school ge bouwd. Stoombootkoffiehuis gebouwd door TESO. De S.D.A.P. koopt de oude school, die wordt ingericht als club huis. Het krijgt de naam: Ons Eigen Gebouw. 1939 Zeemijn ontploft tegen de zee dijk, diverse huizen lopen zwa re scade op. 1940 Bom op de Texelse boot, ma troos T. Boon komt om. 1945 Russenopstand. Oudeschild be schoten. Vijf personen komen om. 1953 Watersnoodramp. Bij gemaal De Schans dreigt een ca tastrofe. 1962 De TESO verlaat na 55 jaar de haven van Oudeschild. 1967 Visafslag gesloten. 1971 Bouw van de PEN-centrale. 1977 De dijken worden verhoogd tot „delta-niveau". 1989 Oudeschild krijgt met financië le steun van een in de oorlog geredde Amerikaanse piloot een nieuwe sportzaal. Jaap J. Bakker. 3

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Uitgave Historische Vereniging Texel | 1989 | | pagina 5