De eerste kadasterkaart
van Oosterend
In een nummer, gewijd aan dit
dorp, mag deze kaart niet ontbreken
evenmin als de lijst van eigenaren,
die destijds zeer vaak hun bezittin
gen verhuurden. Hierbij komen nog
enige aanvullende notities. De kerk
1bestond al in 1356 toen daar
missen werden gelezen, ('t Land van
Texsel, vander Vlis blz. 88). Rond
1400 werd toestemming verleend
het altaar over te brengen naar een
meer geschikte plaats. Over deze
kapel werd verder niets meer ver
meld. (Kerkgeschiedenis van Texel,
J. C. Loos ca. 1930 blz. 180). Tbssen
1445 en 1551 waren opeenvolgend
dertien pastoors aan deze kerk ver
bonden. De laatste was genaamd
Cornelius Ludolphi, ook genoemd
Cornelis Luitjes. (Loos, idem blz.
174L). De klok in de toren was van
1503 en kreeg als randschrift: „Ma
ria is mijn naam, Mijn geluijd sij
God bekwaam. Gerardus de Vison
me fecit 1503.". (Klokken in Neder
land, Juriaan Spruyt/A. van Damme
Blz. 5) Bij de reformatie ging de
kerk over naar de gereformeerden,
later naar de Nederlands Hervorm
de Gemeente. De gereformeerden
kerkten dan in de Schoolstraat in
het pand (104), dat eerst als openba
re school had dienst gedaan. De
kerk voor de Doopsgezinde Ge
meente (23) werd in 1775 gebouwd.
(Sjaak Schraag) Dominé Steinfort
(geboren circa 1795) was jarenlang
aan deze kerk verbonden. Hij woon
de in het huisje (24) met echtgenote,
twee kinderen en een dienstbode
(Telling Texel 1830, archief Histori
sche Vereniging uitgeschreven Mary
Zijm). De kerk van de R. K. Ge
meente Oosterend (96) is omstreeks
1785 gebouwd door mildheid van
Trijntje Jans Reij (1745-1822) ge
huwd met Jan Otto Bultman
(1735-1807) Als een bijkerk werd de
ze jarenlang bediend door de geeste
lijkheid van Den Burg (Loos blz.
174). Met uitzondering van de perio
de 1828 tot 1835, toen werd het be
heer gevoerd door de Parochie van
Oudeschild. (D. Hin 1974 blz. 20)
Het Postkantoor was eerst gevestigd
in de Schoolstraat (87) in het pand
dat de Posthoorn werd genoemd. De
vader van Willem L. Bakker was de
kantoorhouder. Vanaf 16-4-1885 was
het gevestigd in de Weststraat (82)
In onze eeuw werd een nieuwbouw
door de familie Bakker gerealiseerd
aan het einde van de Peperstraat,
dat op de kaart nog als voetpad
wordt vermeld. In de Schoolstraat
bij het perceel 88 stond rond 1800
een houten bank, die „Het Houten
Paard" werd genoemd. Deze naam
werd later aan het pand gegeven.
(Bron: Sjaak Schraag). De bakkerij
hoek Koetebuurt/Verlorenkost (48)
bestond al in 1811. Het bedrijf werd
toen uitgeoefend door K. Goukes
terzijde van het Burenpad. (Aanteke
ning Sjaak Schraag). In 1832 is Jan
Plaatsman, een zeeman, de eigenaar
en bewoner. Toen zorgden voor het
dagelijkse brood Jacob Brans (65
jaar), Nan Bremer (32 jaar) en Pieter
Bremer, die ook ouder dan zestig
jaar was. Arie Pietersz Dros, gebo
ren 22-11-1804, was volgens de Tbl-
ling van 1830 van beroep slagter,
terwijl Dijt en Dijt deze (op blz. 58)
vermelden met als beroep winkelier
en koopman. Diens vader Pieter
wordt bij de kaart schoenmaker ge
noemd. Bij Dijt en Dijt wordt hij
opgenomen als een herbergier. De
Historische Vereniging Texel bezit
een rijke verzameling, waaruit geïn
teresseerde leden kunnen putten.
Hieronder bevinden zich de
Huydekoper-tellingen van 1742 en
1750, waaruit de eerdere bakkers
zijn vast te stellen, in 1742 was dit
b.v. Hendrik Cornelisz. Bakker (die
zich in 1750 echter met als beroep
boer liet opnemen) en toen dit werk
overliet aan Teunis Dirksz. Knaap
en Pieter Jansz. Waard. Uit die ge
gevens staat ook vast dat de „Room
se Kerk" van 1785 een nieuwbouw
was ter vervanging van een eerdere
kerk, die al bestond (op nr. 223 in
1742 en 1750). De kerk van de
Doopsgezinde Gemeente van 1775
had ook al een voorganger. In 1742
als 't Preekhuis van de Waterlan
ders en in 1750 als Menonite Kerk
onder nummer 22- met als predi
kant Wilhelmes van Buerren, wo
nende in de Peperstraat bij de vier
Links op de foto dhr. A. de Kort, bou
wer van de R.K.-kerk te Oosterend.
Armenkamers (220). Van Oosterend
valt veel meer te melden dan in de
ze aflevering kan worden opgeno
men. Voor een latere uitgave over
dit dorp worden nu al gegevens -
liefst van meewerkende leden - ver
zameld.
Texel, 1 juni 1989
C. J. Reij
3