Reacties op de Tesselse
skeurklender door Gelein Jansen
Uit de Texelsche Courant van 1902
wen door de „Kuuldernollen" naar
strand trokken. Voor zover ik mij
herinner is de zaak in der minne ge
schikt zonder dat we tot gezang
over hoefden te gaan. Het had wel
gekund, want ook in mijn voor
geslacht van moederszijde, was dit
lied bekend. Niet zo verwonderlijk
want tenslotte spruiten de Hoomder
de Jagers, Lappen en Bruinen uit
dezelfde wortels, waartussen nogal
wat loodsen zijn te vinden. Dan nog
iets over de tekst, deze is gedeelte
lijk in dialect geschreven, enigszins
in strijd met wat we in de sectie
Tessels dialect beogen, maar omwil
le van de oorspronkelijkheid heb ik
het zo gelaten.
Den Hoorn, W.J. Kikkert
15 Nov.
Voor de betrekking van Postbode te
Oudeschild worden sollicitanten op
geroepen. Leeftijd 18-30 jaar, oud
militairen tot 35 jaar. Jaarwedde
f220— Aanmelden tot 20 dezer. De
Directeur van het Postkant. Texel de
Wit.
19 Nov.
St. Nicolaas
Het mooiste cadeau voor dames is
een Hercules corset met naar alle
kanten buigbaren spiraalveeren f2—
Aanbevelend Achtend F. Zegel Kzn.
19 Nov.
Ondergeteekende is uitgestald met
eene prachtige collectie ST. Nicolaas
artikelen. Aanbevelend D. Dijksen,
Waalderstraat.'
Hoest Gij. Gebruik dan eens mijn
Haverstroo-pastilles. Per ons 12
cent; P. J. Kikkert, Bakker - Burg.
26 maart.
B en W verleenen vergunning om te
Oudeschild een windkorenmolen op
te richten.
Gevraagd. Tegen 1 april een klerkje.
Notaris De Boer.
In het Koger dorpsblad ,,De Kaap"
heb ik enige maanden geleden met
opzet over de skeurkelender ge
schreven, in plaats van klender, met
de vermelding erbij dat beide
schrijfwijzen mogelijk zijn. Dit, om
dat één van de eerste reacties was,
dat er een fout om de omslag van
de skeurklender stond.
Van mevrouw Scholte-Mets uit
Beetsterzwaag kwam een kaartje
met de mededeling dat zij zal kijken
of ze nog materiaal kan vinden over
het Tessels dialect uit de nalaten
schap van prof., Klaas Heroma, die
zeer geïnteresseerd was in dialecten
en bekend was als dichter onder het
pseudoniem Muus Jacobse. Tevens
zoekt zij naar afschriften over het
Tessels dialect van W. C. Mets, die
o.a. in „Van Houtens Tijdschrift" pu
bliceerde en in het zaterdagsblad
van de Helderse Courant onder de
kop „Juttertje". Hopelijk hoor ik
spoedig iets van haar.
Een andere leuke reactie kwam van
de heer P. de Graaf uit Bussum. Tij
dens het doorbladeren van de skeur
klender kwam opeens het woord
„gorre" hem in gedachten, een Tes
selse uitdrukking voor een winter
vermaak met de slede. Ik citeer uit
de brief: ,,De Groeneplaats bij Bak
ker de horlogemaker ligt m.i. onge
veer 50 cm. hoger dan ter hoogte
van hotel De Lindeboom, destijds
hotel Texel. Midden op de Groene
plaats stonden dikke palen waar de
koeien of paarden op de maandagse
marktdag aan vastgemaakt werden.
Bij sneeuw liepen we dan vanaf ho
tel Texel op 'n draf naar Bakker om
hoog de „helling" op, keerden daar
om, de helling af en zwiepten de
slee, onszelf vasthoudend aan de
laatste paal, weer naar hotel Texel
toe". (Einde citaat).
De heer De Graaf vraagt zich af of
het woord „gorre" al in het Tessels
woordenboek staat en inderdaad is
dat het geval.
Uiteraard krijg ik veel Tesselse
woorden en uitdrukkingen toe
gespeeld, in de meeste gevallen
staat er wel iets over vermeld in het
Tessels woordenboek en als dat niet
het geval is, dan neem ik ze mee
naar de dialectgroep, die iedere der
de dinsdag van de maand een bij
eenkomst heeft en bespreken we die
woorden. Zo ontstaat ondertussen
wel een lijst van woorden die wel
licht ooit als aanvulling op het Tes
sels woorden gepubliceerd zal
worden.
Naar aanleiding van een vraag van
mevrouw Over uit Den Burg heb ik
wat gegevens op papier gezet over
Duitse gast/seizoenarbeiders van
vroeger. De vraag luidde nl.: Wat is
de Tesselse naam voor „hanneke-
maaier". Voor wie deze term hele
maal niet kent, een hannekemaaier
was een gras- of graanmaaier uit
Westfalen die vroeger als seizoenar
beider naar Holland trok. Een ande
re benaming is „hankemeier" en de
betekenis luidt vgl. het woorden
boek „Hansje de Maaier". In het
Noordhollands wordt de werkman
die telkens bij anderen in daghuur
werkt wel Hansje Kuier genoemd.
In het Tessels dialect is „hankes"
het woord voor handen en bij kin
derhandjes spreekt men van „han-
kelkes". Vandaar dat hannekemaaier
bij mij associaties opriep met hand
maaier, hetgeen volgens het Ned.
woordenboek echter niet blijkt te
kloppen!
De oudere betekenis van „hansa" is
schaar of troep, wat een aanwijzing
zou kunnen zijn dat deze mensen in
groepsverband naar onze streken
kwamen (hetgeen ook het geval
was).
Hoewel we dus verder met onze
Tesselse hankes van de hanneke-
maaiers af moeten blijven, heb ik in
dit verband wel een „poêpe-
verhaal".
Uit de „Brieven" van Pieter van
Cuyck uit omstreeks 1780 vernemen
we dat Duitse boerenarbeiders zich
ieder jaar hier op Texel en elders
aanmeldden om mee te helpen bij
de oogst. Deze mensen werden in
dertijd „Poêpe" genoemd. Verder
werd nog onderscheid gemaakt tus
sen Gelderse, Zeeuwse en Haagse
Poêpe. De Texelaars noemden overi
gens alle vreemdelingen zo. De
Duitse landarbeiders (hier ook wel
Bovelanders genoemd) droegen kle
ren van een zeer sterke stof, waar
de Tesselaars wel geïnteresseerd in
waren en zij niet alleen, maar ook
in delen van Friesland e.d. De Duit
se arbeiders reageerden hierop door
wat extra kleding mee te nemen, zo
dat ze wat te verkopen hadden om
aldus bij te verdienen. Dit breidde
zich zodanig uit, dat men in de win
ter thuis volop kleding ging vervaar
digen voor het volgende zomersei
zoen. Het gevolg was dat sommige
arbeiders van baan veranderden en
in de zomer louter en alleen met
manufacturen naar Holland kwa
men. Grote ondernemingen van nu
als C&A zijn op deze wijze ontstaan.
De met koopwaar gevulde bruine
zak werd op Texel dan ook „poêpe-
zak" genoemd. De naam van de
Duitse manufacturier was „lap-
piespoêp". Enkele van deze mensen
zijn zelfs op Texel blijven hangen en
begonnen een kledingzaakje.
Op dit moment rollen er toch tame
lijk veel achteromslagen van de
skeurklender ingeuld de bus bij
Langeveld en de Rooij binnen, een
teken dat er 9 maanden na uitgave
nog volop belangstelling is. Vandaar
dat ik een afspraak met LenR heb
gemaakt om te bekijken of een
tweede skeurklender financieel haal
baar is. Het prijskaartje dat er dit
keer wél aan komt te hangen zal
medebepalend zijn voor een volgen
de oplaag.
7
