De geschiedenis die de grond prijsgeeft Dirk Daalder Uit de Texelsche Courant van 1902 Sporen van de geschiedenis komen we overal tegen: oude kranten, oude huizen, oude munten of scherven, soms hele potten en pannen. De meeste sporen zijn direct „leesbaar". Bij oude kranten, archieven, brie ven, boeken en rekeningen is dat al helemaal duidelijk. Bij huizen, scherven en munten iets minder, maar vaak is er wel een jaartal en een naam of stempel van de maker of de gebruiker. Met behulp van be schrijvingen over de tijd en de cul tuur waaruit het voorwerp stamt, kunnen we de geschiedenis ervan „lezen". Soms komen we sporen te gen die niet zo direct te „lezen" zijn. Vooral sporen in de grond. Heuvels of kuilen, verkleuringen of stukken waarop gewassen beter staan dan op de rest van het land. Van dat laatste een voorbeeld uit 1976 toen in Eierland in de droge zomer opeens de gewassen die op oude prielen stonden veel groener bleven dan wat er naast stond, (foto) Die sporen zijn niet altijd makkelijk te dateren en stammen soms uit prehistorische tijden. Tijden waar van geen geschriften zijn overgele verd. Sporen van volkeren die we niet goed kennen en waarvan we soms maar enkele dingen weten. In prehistorische tijden, d.w.z; de tijd tot ongeveer het jaar 0 toen met de Romeinen ook het schrift ons land binnen kwam, was Texel geen ei land maar een deel van het moeras sige gebied dat alleen op hogere de len bewoonbaar was. Blijkbaar was het hier zo'n bewoonbaar gebied, want er worden nog steeds sporen van bewoning gevonden uit de pre- VERVOLG „Na Den Burg is Oosterend het aan zienlijkste dorp des eilands" schreef de collega van vader Daalder, P. Deuzeman te De Cocksdorp in zijn (in 1898 verschenen) boekje Aar drijkskunde van het eiland Texel. Maar hoé klein en hoé arm het was schrijft hij niet. Als je iets wilt we ten over de „toestand der arbei ders" in die jaren kun je natuurlijk kijken in het „rapport" van de toen malige burgemeester D.C. Loman (zie bijlage), maar veel beter is de totaalindruk die je krijgt door het lezen van Daalders „Fijn en grof". Landelijke bekendheid verkreeg D.L. Daalder echter door zijn onder zoek op het gebied van jeugdlitera tuur. In 1928 publiceerde hij in het tijdschrift „Het kind" de uitslag van een enquête onder zijn eigen leerlin gen op de H.B.S. aan de Paarde- markt te Alkmaar. Hij vroeg de kin deren wat ze graag lazen en waa rom. In 1950 verscheen tenslotte historie. Zoals nu in De Mars waar bij het bouwrijp maken van de grond bij de Jan Ayesloot en achter het Kotex-gebouw kringen in de grond gevonden werden. Soms door lopende verkleuringen, soms een kring van donkere vlekken, wat va riërend in grootte, maar gemiddeld zo'n twee meter in doorsnee. Binnen enkele cirkels waren donkerver- kleurde vlekken, andere waren hele maal „kaal". Amateur-archeoloog en medewerker aan de opgravingen in Noordwest De Burg (Beatrixlaan o.a.) Gerrit Gerrits herkende de cir kels als stammend uit de bronstijd, d.w.z. 1500 - 500 voor Chr. Maar de betekenis ervan is onduidelijk. Er is een methode om de tijd waaruit de ze sporen stammen redelijk nauw keurig vast te stellen. Dat wil zeg gen als de sporen uit organisch ma teriaal bestaan of er tenminste een deel organisch materiaal is, kan via de C-14 methode gemeten worden hoe lang deze sporen al bestaan. Wat niet te meten is, is waarvoor iets gebruikt is, door wie en op wel ke manier. Zijn de gevonden cirkels de over blijfselen van hutten, graven, opge hoogde, door slootjes omgeven stuk jes grond waar het hooi of een an der gewas op werd bewaard, of resten van religieuze activiteiten? We weten het niet. Hoogstens kun nen we aan de hand van eerdere vondsten wat gissingen doen. Zo is het niet erg waarschijnlijk dat het hutten zijn geweest, omdat in een groot aantal gevallen de overblijfse len van een haardplaats of vuur ont breekt. Ook voor graven kan men „Wormcruyt met suycker", een historisch-kritisch overzicht van de Nederlandse Kinderliteratuur. Het boek was niet alleen onvolledig, maar ook niet altijd even kritisch, want soms gaf hij alleen de gege vens weer die de auteur of de uitge ver hem verstrekte. Maar dat neemt allemaal niet weg dat hij als éérste in ons land een poging in die rich ting gedaan heeft. Kritiek op dit werk van Daalder kwam overigens pas na zijn dood bij de herdruk van „Wormcruyt met Suycker" in 1976 (Eric Hulsens in De Groene Amster dammer 16-6-1976) Daalder formu leerde drie eisen waaraan jeugdlite ratuur moet voldoen: ze moet pas send zijn bij de leeftijd van de le zertjes, ze moet „alle snaren van het menselijk gevoel in trilling weten te brengen" en „ze moet de kinderen helpen de waarheid te zoeken, de schoonheid te dienen en de goed heid te betrachten". Hoe belangrijk Daalders pionierswerk voor de jeugdliteratuur ook geweest is, wij zijn hem vooral dankbaar voor het geen hij schreef over Texel. J.T. Bremer 13 afdrukken in de cirkel verwachten, hetzij van skeletten, hetzij van pot ten of urnen waarin de as gedaan was. Daarnaast zouden er nog resten van grafgiften, sieraden, wa pens of werktuigen te verwachten zijn. Blijven over de stukjes grond waarop gras, zaden, vruchten of iets dergelijks werden bewaard en waar om heen slootjes gegraven waren om te voorkomen dat ongedierte er bij kon. Of plekken waar gods dienstige rituelen werden voltrokken. Zo blijkt dat we maar een paar re geltjes uit een heel boek te lezen krijgen bij zo'n vondst, hoewel het op zich al wonderbaarlijk is dat we nu nog kunnen zien dat hier zo'n 3000 jaar geleden mensen waren die hun leven leefden en hun sporen nalieten. M. Palm. Zie vervolg pagina 14 10 Sept. Begunstigd door het heerlijke weder hebben de kinderen van de Algeme ne Bewaarschool een hoogst geluk kige dag gehad. Bij allen was daags van te voren eene uitnodiging geko men, om bij gunstig weder een uit gaansdag naar Doolhof te maken. Om 10 uuren was de aftocht per rij tuig. Het was een weldadig gezicht die kleine kleuters te zien school- waarts gaan, allen met een lach op het gezicht, hunkerend naar het te wachten genot. Voorbeeldig, ordelijk len zorgvol had het instijgen plaats en toen de rijtuigen zich eenmaal in beweging zetten, barstte het gejubel aldra los. In Doolhof hebben de kin deren zich kostelijk vermaakt, ruim schoots werden zij op versnaperin gen, met smaak gekozen en met gul le hand geschonken onthaald. Wij zijn ongetwijfeld de tolk van de ouders, wanneer we bij dezen een woord van dank brengen voor de zen aan de kleinen bereiden feest dag. Zoo hartelijk aangeboden en zoo liefdevol ten einde gebracht. Te Den Burg wordt begin December gevraagd in een burgerhuishouding eene knappe baker voor minstens 14 dagen tegen hoog loon. Adres te bevragen: bureau van dit blad. 28 juni. Onze vroegere plaatsgenoot de Rijksveldwachter A. Kwantes is be noemd tot Gemeenteveldwachter te Hillegom. Er waren 184 sollicitanten.

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Uitgave Historische Vereniging Texel | 1987 | | pagina 15