ren ook duidelijk in het silhouet van West-Vlielandt te zien. De toren raakte aan het eind van de 17e eeuw danig in verval, als gevolg waarvan in 1694 werd besloten het bovenste deel van toren te slopen. West-Vlielandt telde ook vele lood sen. In 1676 was een sanering van het loodswezen noodzakelijk; niette min werden er toen in West- Vlielandt nog 32 officieel aangesteld. De kerk gewijd aan St. Wille- brord dateert al ver voor 1395. In Vlieland-Oost was slechts een kapel aanwezig. De kerk had geen toren. In een stormnacht van 26 febr. 1714 strandde nabij het dorp een schip, dat de stuifdijk vernielde. De kerk werd toen door de zware storm ver woest, nadat het zeewater het dorp binnen gedrongen was en ook meer dere huizen en de molen (die er in 1647 door een Texelaar was ge bouwd] verwoestte. Na 1714 werd een nieuwe kerk gebouwd en de schade aan de huizen hersteld. In 1722 werd het dorp echter opnieuw door een stormvloed geteisterd, ter wijl de nieuwe kerk in 1727 op nieuw instortte, waarna nog een aantal jaren in een huis werd ge kerkt. De kerk was ingedeeld in de classis Enkhuizen en had in het midden van de 16e eeuw zelfs ei gendommen op Texel. De laatste predikant Ds. Gerardus Petten vertrok in 1719 naar Huisduinen: de kerkelijke gemeente West-Vlielandt werd in 1736 opgeheven. Het spinhuis was eigendom van de kerk, maar werd al in 1711 ver kocht. Het armhuis was een combi natie van wees; arm- en oudelieden- huis. Het werd in 1729 opgeheven, waarna de resterende 9 armen (4 personen van omstreeks 80 jaar, 2 weezen en 3 personen in de kracht van hun leven) aan Oost-Vlieland werden overgedragen. De Staten van Holland wilden het eiland tussen 1719 en 1723 „secu- reeren". De Oudelandsdijk werd verzwaard en de putten voor de Oosterdijk werden gedempt, terwijl ook helm- en strobeplanting ter hand werd genomen. Bijgevoegde kaart (overgenomen uit Spiegel Historiael) toont West-Vlielandt na uitvoering van de werken in 1722. Aan de westkant ziet men de nieu we kerk, het raadhuis en de zgn. vleugel-Bol; ook is de ligging van de Oudelandts Dijk zichtbaar, terwijl opvalt dat van een Hors nog in het geheel geen sprake is. De met het werk verband houdende kosten (ƒ50.000—) werden o.m. door Amsterdam, Alkmaar, Haarlem en Monnickendam voorgeschoten. Het mocht niet baten. De ondergang van het dorp was niet te stuiten; in 1729 werd besloten tot opheffing van de politie in West-Vlielandt en werd het dorp in feite bij Oost- Vlielandt ingedeeld. In 1736 staan er nog slechts 2 huizen. Veel afbraakmateriaal werd er weg gehaald, waarbij ook de Texelaars zich niet onbetuigd hebben gelaten. Vermeld wordt dat de Jeneverbuurt in Oudeschild in feite uit afbraak materiaal van West-Vlielandt zou zijn opgebouwd. Ook werd puin ge bruikt voor de versterking van de Texelse zeedijken rond de haven van Oudeschild. Hiertoe behoorde o.m. een plat stuk hardsteen, waarop een gebeeldhouwde kop met guirlandes zichtbaar was, met daaronder het jaartal 1565. Volgens een artikel van Van der Vlis in de Texelse Courant d.d. 8 okt. 1971 zouden deze stenen ook van West-Vlielandt afkomstig zijn. Bij de dijkverhoging werden de stenen door het Waterschap Texel aan Vlieland afgestaan, hetgeen hier wel op weerstand is gestuit, sinds er ernstige twijfel aan bestaat of de stenen wel van West-Vlielandt af komstig zijn. Maar zelfs als dit juist zou zijn zou het nog zeer wel te verdedigen ge weest zijn de stenen op Texel te houden, omdat een belangrijk deel van de West-Vlielanders (waaronder veel loodsen) zich op Texel vestigde voornamelijk in Oudeschild, Ooster end en Oost. G. A. Oskam uit een artikel van R. C. Hekker in de Speelwagen va 1951 (pag. 210/211) getiteld: Nieuwe bouwstof fen voor de geschiedenis van de Noordhollandse boerderij. Verklaaringe van de bovenstaan de kaart. ABCD de Verlengde verhoogde en verswaarde Oudelandtsen dijk ge maakt. Ao 1720 hoog 12 a 13 voet boven het laagste staal en breet op den bodem zeven en op den kruyn een roe, dosserende aan de westzij twee en ook drie voet op de Roe en aan de oostzij zes voet per Roe. CEF de verlenginge van de gemelde oudenlandtsen dijk, gedaan Ao 1723. GHI de verlengde, verhoogde en verswaarde oosterdijk, gemaakt Ao 1722 hoog boven het Laage Staal 16 voet en breet op den bodem vijf en twintig en op de kruijn een roe, dosserende aan de Westzij op de Roe éém voet en aan de oostzij op ider Roe waterpas twee V ALMN de kade, zijnde vijf voet cir ca hoog, boven ordinaar vol zee. N 3 de diepten van het zeegat ge- peylt met Amsterdamse maat, om dat de pijling in het jaar 1717 ook also was gedaan en bevonden het gemelde zeegat zedert vijf en negen tig roe en drie voet is wijder gewor den en daarentegens een en een half voet ondieper. 13

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Uitgave Historische Vereniging Texel | 1987 | | pagina 15