6
OVER DE EILANDEN TEXEL EN VLIELANDT NABIJ AMERIKA
In de Hudson-baai nabij New York liggen enkele eilanden, die indertijd
door Nederlandse zeevaarders als "Texel" en "Vlielandt" werden aangeduid.
De vroegste aanduiding vond ik op een kaart betreffende "Nieuw-
Nederland en omgeving" van Adriaen de 31ock uit 1614, aanwezig in Het
Algemeen Rijksarchief in Den Haag, welke op perkament werd getekend en
gekleurd. De kaart is ook afgedrukt in het boekwerk "Getal en geschrift".
Eén der eilanden is met "Texel" aangeduid; het andere eiland heeft geen
naam. Tussen Texel en het noordelijk gelegen vasteland vinden we de
"Zuyder Zee".
De volgende vermelding komt voor op een kaart van "Nieuw-Nederland en
omgeving" van Janssoniusuitgegeven te Amsterdam in 16^+"7Het ene eiland
wordt nu aangeduid als "Texel of Elizabets Eylandt", het andere als
"Vlielandt of Natocke" (het huidige Nantucket).
Een kopie van de kaart is opgenomen op de voor- en achterflap van het boek
van Henri van der Zee, getiteld "Het edelste gewest; de geschiedenis van
Nieuw-Nederland 1609-1674".
Het is ongetwijfeld deze kaart welke door Ludo Westrus, leraar Engels en
geschiedenis te Sdam, werd gekopieerd in de bibliotheek van de Universiteit
van de Staat New York te Potsdam, toen hij daar als een Fullbright-student
verbleef. Ik trof deze kopie (die in feite maar een gedeelte van een
grotere kaart betreft) deze zomer aan in het Trompshuis op Vlieland. Het
leek mij voor de Texelaars interessant genoeg deze kopie in dit blad op te
nemen.
Een soortgelijke vermelding van de eilanden komt voor op een derde
kaart uit ongeveer 1673, welke als onderschrift heeft "Nieuw-Amsterdara,
onlangs Nieuw Jorck genaemt en nu hernomen bij de Nederlanders op den
23 augustus 1673".
Ter herinnering: in de zomer van 1664 werd de Nederlandse volksplanting
aan de Hudson met 25.000 inwoners door Pieter Stuyvesant aan de Engelsen
overgedragen. Sindsdien heette het New York. In 1673 werd het kortstondig
door de Nederlandse vloot heroverd.
Het Amerikaanse Texel heet nu "Martha's Vineyard" met plaatsen
"Vineyard Haven", Edgartown en Oak Bluffs (tegenover New Bedford op het
vasteland.
Vlielandt heet nu Nantucket Island met de plaats Nantucket Siasconsel.
Het heeft een verbinding met Woods Hole op het vasteland, tegenover
Vineyards Haven.
Ik beoog nog na te gaan of men zich op Martha's Vineyard bewust is
van het feit dat het eiland ooit gedurende bijna 60 jaar als Texel werd
aangeduid.
G.A. Oskam