26 Ook vinden we reisbeschrijvingen van Oostinjevaarders, loodsen en IJsland- vaarders. Op Texel werden vroeger wel collectes gehouden om zeelieden die op de kusten van Barbarije (Algerije-Marokko) als slaaf vast gehouden werden, vrij te kopen. In het lied "De verliefde slavin" wordt weer anders over zo'n vrijkoping gedacht. Hierin ziet een Moorse slavin met weemoed haar Hollandse minnaar, van wie ze een kind heeft, vertrekken. De vrijheid en terugkeer naar huis wogen bij de zeeman nu eenmaal zwaarder De soldatenliedjes spreken hun eigen taal.Spot voor de patriotjes en voor de verdreven Napoleon. Handenwringende moeders die hun zonen zien afvoeren naar Straatsburg, het mensendepöt waar de meeste Nederlandse lotelingen terecht kwamen. Er is ook een trotse moeder, in diepe armoede opgegroeid, die door haar zoon, in dienst van dezelfde Napoleon, uit de misère wordt gehaald. Zo vertellen de volksliedjes hun eigen verhaal. Verhalen van liefde, heimwee, trots, drankzucht, armoede, koddigheid, lachwekkendheid enz. enz. Alle kanten van het leven worden belicht en het is vaak alsof men de hoofd wegen van de geschiedenis verlaat en langs paadjes en achterdeur bij onze voorouders binnentreedt. Het is alweer lang geleden dat dit soort liederen op Texel spontaan gezongen werd. D.L.Daalder beschrijft in zijn boek "Fijn en grof" een boerenbruiloft uit 1900. Hier volgen enige zinsneden: Al gauw begonnen de gedrukte liedjes te vervelen. Hij (de Kluut) zei tegen Sijp (Keyser) "Die rommel had je wel an de vaste wal late kenne; we hewwe hier wel wat beters". En de harmonica zette de oude liedjes in die boeren en vissers kenden en die ze gezongen hadden als kind in de schemering bij de snorrende kachel 't Was wonderlijk om te zien, welke invloed die liederen hadden. Er maakte zich een stemming van ernst en vreugde van hen meester en ze zongen vol overgave zoals ze dat van kind af gedaan hadden; "Toen ik op Neerlands bergjes stond", "Daar was laatst een meisje loos", "Aan de oever van de snelle vliet", "Lieve schipper vaar mij over", "Er liep een patertje langs de kant", "Ik ben er de Groenlandse straatjes" en wat er verder bewaard is gebleven uit de schat van liederen, die ons volk bezit. Tot zover D.L.Daalder. In sommige families is het zingen van dit soort liederen nog lang doorgegaan. Mijn grootmoeder kende er nog velen en heeft heel wat met ons, haar kleinkinderen, afgezongen. Bij het ouder worden komen er zoveel andere dingen in het leven, dat dit onder deel van een jeugd ver op de achtergrond raakt. Enkele jaren geleden echter kwam dit onverwacht weer aan de oppervlakte. Als er één plaats in Nederland is waar deze tak van cultuur spontaan bewaard is gebleven is dat wel op Terschelling. Meerdere zanggroepen houden zich hier uitsluitend met dit genre bezig. Gezeten tussen onze Terschellinger vrienden onderging ik de sensatie dat een doodgewaande jeugdbelevenis nog springlevend was. Vanaf die tijd heb ik gezocht naar datgene wat hier op Texel nog overgebleven is. Het resultaat was verrassend. In liedjesschriften van vele eilandgenoten vond ik ze terug, de volksliedjes van vroeger, vaak onvolledig, maar met toe nemende hulp van geïnteresseerden van Texel, Wieringen, Terschelling en elders, zijn er heel wat in hun oude vorm hersteld. De tekst achterhalen was één, maar de melodie terugvinden bleek vaak nog moeilijker. Deze moeilijkheden konden overwonnen worden. Ouderen die bepaalde wijsjes nog kenden, werden op de band opgenomen, waarna de melodie met behulp van de trompet op noten werd gezet. Bij de gevonden liederen zijn natuurlijk puur Texelse. De meesten echter zijn erg verspreid bekend. Vaak werden ze door varensgezellen overgebracht en men kan dan ook van velen sporen vinden langs de kust. Zeeland, Zuid-Holland, Zaanstreek, West-Friesland, Wieringen, Waddeneilanden en de kuststreken van Friesland en Groningen vertonen veel overeenkomsten.

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Uitgave Historische Vereniging Texel | 1986 | | pagina 28