13 De Sinterklaasfeesten op de Waddeneilanden. Van oudsher was de verbinding over zee gemakkelijker dan over land, waardoor het onderlinge verkeer tussen de verschillende eilanden werd bevorderd. De handelsvaart vanuit Holland naar Denemarken en andere Oostzee-landen is vele eeuwen lang van grote betekenis geweest, denk maar eens aan het verkeer vanuit de Hanzesteden met de Oostzeelanden. Het valt dan ook niet te verwonderen, dat ook het cultuurpatroon van de verschil lende eilanden overeenkomsten vertoont, vooral waar het betreft uit de folklore voortkomende tradities Een voorbeeld hiervan zijn de Sinterklaasfeesten, zoals die nog op de Nederlandse Waddeneilanden voorkomen, maar welke traditie ook nog levend zou zijn op Deense, Noorse, en Schotse eilanden. Mede door het isolement van de eilanden is de traditie bewaard gebleven, mogelijk ook omdat St. Nicolaas wel als de beschermer van de zeelieden gold. Het gebruik komt voort uit voor-Christelijke tijden en heeft te maken met de komende zonnewende en/of heidense inwijdingsplechtigheden of vruchtbaarheids rituelen. Daarop wijzen de leeftijdsgrens der jongemannen; het uitbannen en tentoonstellen der ongehuwde vrouwen en de extra "rechten" van de Sunderklazen op deze dag ten opzichte van de andere sexe. Het zuiverst is de traditie waarschijnlijk bewaard gebleven voor wat Nederland betreft op Ameland. Het feest speelt zich af op 4 en 5 december. 4 december is het "kleine Sundeklaas" een festijn voor de jongens van 12-18 jaar, eigenlijk een oefening voor het grote feest op 5 december. Dan spelen de mannen en jongens van 18 jaar en ouder. De viering in Hollum en Ballum schijnt nog de meest oorspron kelijke te zijn. Maanden te voren werkt men al aan het "pak", vaak in groepsverband. Met veel vinding-rijkheid en creativiteit worden lakens tot witte gewaden bewerkt totdat een veelal demonisch resultaat wordt bereikt. Men is bovendien uitgerust met buffel- of koehoorns en veelal ook met knuppels. Die attributen dienen om de jongere jeugd en de v-rouwen van de straat te verjagen ("baanfegers") Wie zich daaraan niet houdt loopt kans op een geduchte afstraffing of werd vroeger zelfs wel door een gierkelder gehaald ("in het jarregat")Soms worden ze begeleid De vrouwen mogen de Sunderklazen later op de avond - in de kroegen en in speciale verlichte huizen - komen aanschouwen, mits ze er onder geleide heengaan. Hier moeten ze bereid zijn letterlijk op het pijpen van'de Sunderklazen te dansen of over de meegebrachte stokken te springen. De Sunderklazen hebben aan 't eind van de avond (tegen middernacht) het "recht" de jonge dochters thuis te brengen.

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Uitgave Historische Vereniging Texel | 1986 | | pagina 21