HET REGT VAN
THIENDEN VAN DE
OUDE EN NIEUWE
SLOOTGAART
Piet Kleverlaan
Portret van Philips Doublet III uit 1667.
9
Het tiendrecht behoorde oorspronkelijk tot de kerk
en was bedoeld om de geestelijkheid, de armen en de
gebouwen te onderhouden. Allengs is dit recht over
gegaan naar de eigenaar (heer of vrouwe) van een
heerlijkheid.
Een t(h)iende is een vorm van winstbelasting
waarbij een deel van de jaarlijkse opbrengst van
het land moest worden afgedragen. Oorspronke
lijk was dit een tiende deel. Maar in de Middel
eeuwen zijn ook andere percentages bekend, zoals
o. a. de elfde schoof. Vroeger had een kerk of een
heer dit recht om deze belasting in hun gebied te
innen. In veel gevallen werden één of meerdere
rechten verpacht of verkocht.
Aanvankelijk werden de tienden in natura gevorderd.
Later werd een bedrag per morgen-oppervlakte vastge
steld. Tot het eind van de 18e eeuw was deze vorm van
belasting voor de grootgrondbezitters een belangrijke
bron van inkomsten.
Oude en Nieuwe Slootgaard
De stormramp in het midden van de 13e eeuw verwoestte
de Westfriese Omringdijk ten noorden van Sint Maarten.
Verpacht of verkocht
Uit de failliete boedel van Lamoraal II van Egmond
werd in 1608 de Heerlijkheid Harenkarspel verkocht
aan Jacob Huijgensz. van der Dussen, burgemeester van
Delft. Hij kreeg o. a. inkomsten uit de vis- en vogelrech-
ten, zwanendrift en ook uit o. a. smal- en raaptienden. 1)
De genoemde rechten werden in veel gevallen ver
pacht of verkocht. Zo ook in Harenkarspel. Diverse
investeerders hadden land in de Speketer, Bleekmeer
en Slootgaardpolder. Eén van hen was Philips Doublet
(1633-1707). Dit blijkt uit de volgende akte. In 1690 op
18 februari verscheen voor de schout en schepenen van
Haringcarspel Dieuwer van Twuijver, weduwe van
Jan Pietersz. Langedijck, wonende op Dirkshorn en zij
verklaarde verkocht te hebben voor 2000 gulden aan
de heer Philips Doublet heere van St. Annelandt en
wonende in ‘s Gravenhage een huijsmanswoninge met
28 geersen 10 sneesen en 2 roeden landt uijtwijsent het
verpondingsboeck gelegen in de Oude Slootgaart. Item
noch een stuck landt in de Specketer groot 9 geersen en
10 roeden volgens als voren.2)
Deze Doublet had ook het regt van thienden van de
Oude en Nieuwe Slootgaard. Een half jaar voor zijn
overlijden verkocht hij dit recht. In een opdragt-brief van
25 januari 1707 wordt deze transactie beschreven. Een
deel uit deze akte: Voor de schout en schepenen van de
heerlijkheijt Haringhcarspel compareerde Floris Oowis
Hospes tot Outcarspel op Langedijck als gevolmagtigde
van de edele heer Philips Doublet heere van Moggershill
etc. woonagtich in ’s Gravenhage om te transporteren
en op te dragen aan Cornelis Kuijper, schoolmeester tot
Outcarspel, ende Harck Langeboer, secretaris tot Oude
Niedorp, het regt van thienden vande Oude en Nieuwe
Slootgaart.3
Voor dit recht was toen f 1500,- betaald. In deze akte
staat verder: sulcx en sodanich als sijn vader en verdere
voorouders tot dage toe hebben beseten. Zowel de vader
als de grootvader van Philips Doublet hebben dus ook
dit regt van thienden gehad. Zijn grootvader, Philips,
overleed in 1612 en was eigenaar van een aantal percelen
land in de Nieuwe Slootgaard. Bij een verkoping had
hij deze percelen gekocht van de geldschieters van de
drooglegging.4)
