DE WAARLANDER
KERMIS
VAN 1900 TOT 1935
Piet Kleverlaan
Café De Tortelduif na de brand in 1902.
Deze speciale aflevering, waarin de Waarlander
kermis een bijzondere plaats inneemt, begint met
de geschiedenis ervan. De historische betekenis
van kerkwijdingsfeest met jaarmarkt geldt hier
niet. De oudste vermelding van dit jaarlijkse
dorpsfeest is uit 1901, bijna twintig jaar voor
de stichting van de parochie in 1919. Over de
beginjaren van de kermis in Waarland is genoeg
te vertellen.
Niet gevochten
Ondanks de aanwezigheid van een café is er tot het
begin van de twintigste eeuw geen kermis in Waarland
gevierd. In een brief aan de gemeenteraad van
Harenkarspel van 13 juli 1900 staat dat de herbergiers
verzochten om ontslagen te worden van de kosten van
de surveillance van de rijks- en gemeentepolitie tijdens
kermissen. Zes caféhouders ondertekenden de brief,
Teunis de Jong uit Waarland ontbreekt.
Het jaar daarop staan twee berichten in de Schager
Courant. Het eerste is van 21 juli 1901: Het vechten
op kleine kermissen is toch nog lang niet de wereld
uit. Zondag a.s. is er kermis in De Tortelduif in het
Waarland en hoogstwaarschijnlijk zal Zijdewind dan
revanche gaan nemen. Is dat nu ’s lands wijs, ’s lands
eer? Vier dagen later schrijft dezelfde krant dat er
niet gevochten is en dat dit voor de goede reputatie
der jongelui van Zijdewind en uit het Waarland moest
worden medegedeeld.
Twee nieuwe cafés en drie dagen
Op 17 november 1902 werd Waarland opgeschrikt door
een grote brand. De Tortelduif brandde tot de grond toe
af. Waarland had toen geen café meer en de bewoners
waren aangewezen op een lokaliteit buiten het dorp.
Arie van Ophem, een ondernemend persoon, rook zijn
kans. Hij had o.a. een dorsmachine waarmee hij langs
de boeren ging. Zijn vrouw, Neeltje Bijwaard, bestierde
een kruidenierswinkeltje en wilde wel een koffiehuis
beginnen. Zo noemde men toen een gelegenheid, waar
wel zwak-alcoholische, maar geen sterke drank getapt
mocht worden. De schuur, die naast het winkeltje
stond, liet Arie van Ophem in het voorjaar van 1903
ombouwen tot een koffiehuis (nu: Veluweweg 5).
Ook het jaar daarna werd zowel in De
Tortelduif van De Jong als in De Posthoorn,
zoals het koffiehuis van Van Ophem
inmiddels heette, weer volop feest gevierd,
zo is te lezen in de Schager Courant van
21 juli 1904.
n 1875 kocht T(h)eunis de Jong een huis en erf op
E 178a, ter grootte van bijna 4 are, belendend met
Jacob Zut ten oosten en Pieter Volkers ten westen en
noorden (nu: Kerkstraat 16a en 18). In welk jaar hij
een café begon, is niet precies bekend. Wel vermeldt
de Schager Courant dat er in 1887 een openbare
verkoping plaatsvond in herberg De Tortelduif van
Theunis de Jong.
Teunis de Jong zag de bouw van het nieuwe café met
argusogen aan. Wat moest hij doen? Waren de inkomsten
uit zijn winkel annex café-herberg nog wel voldoende
om van te leven? Hij durfde de uitdaging aan en liet
een nieuw pand neerzetten. Zo waren er in de zomer
van 1903 twee gelegenheden, waar kermis gevierd
kon worden. In een krantenbericht van 26 juli van
dat jaar staat: De gemeente Harenkarspel is waarlijk
niet misdeeld met kermissen. Op zes verschillende
plaatsen gaat bijna week aan week de vedel. Zo ook
op zondag 19 en maandag 20 juli in ’t
Waarland. De kermispret was bijzonder
geanimeerd. Geen wonder ook. Twee
nieuwe cafés, tonknuppelen en Hollandsche
karakterkomieken. Kramers en herbergiers
deden goede zaken, de bevolking had pret...
Alles liep in beste orde af.
2
