23
Eerst zien we hem in het gezelschap van
mede-misdienaar Piet Noordstrand en
kapelaan Van der Heijden in 1939. De
foto moet nog van vóór augustus 1939
zijn, want toen werd Van der Heijden,
de enthousiaste promotor van diverse
jeugdverenigingen, overgeplaatst. Zijn
opvolger kapelaan Chr. Vriesekoop bleef
echter maar een jaar. Daarna was er twee
jaar geen kapelaan in Waarland. In augus
tus 1942 heeft kapelaan Verspaandonk de
draad bij de jeugdbeweging opgepakt, om
na twee jaar ook weer te vertrekken.
Hij werd benoemd tot leraar aan het
seminarie Hageveld, dat tijdens de oor
logsjaren niet in Heemstede, maar deels
in Noordwijkerhout of Warmond en deels
in een paar Westfriese dorpen was ge
huisvest. Het is heel goed mogelijk dat
Verspaandonk in dit verband ook twee
Waarlandse priesterstudenten heeft
ontmoet: Jan Zutt en Herman Stam.
Uit de dateringen van diverse foto’s is
Jeugdbeweging
Hoe nauw betrokken Herman Stam is
geweest bij de jeugdbeweging, valt goed
af te lezen aan de artikelen over de Kruis
vaart en de St. Jansknapen. Op maar liefst
zes foto’s in Toendertoid 42 en 44 is hij
terug te vinden.
In zijn familie is zijn oom Aldert Stam
hem voorgegaan als priester, zij het dat
deze geen wereldgeestelijke is geweest,
maar voor een congregatie heeft gekozen,
die van de paters van de H. Geest. In
Toendertoid nr. 31 is een artikel aan
hem gewijd.
af te leiden dat Herman voor zijn leeftijd
vrij laat op Hageveld is begonnen. Op
de foto met kapelaan Van der Heijden is
Herman veertien jaar. Een groepsfoto van
misdienaars is eveneens uit 1939. Ook
in 1940 is Herman nog in Waarland: hij
staat dan alleen op een foto, met de vlag
van de Kruisvaart namens Cohort Waar
land. Uit hetzelfde jaar stamt een foto
van hem als leider van de St. Jansknapen
samen met kapelaan Vriesekoop en drie
andere leiders. Het is 1941 als we hem
zien op weer een groepsfoto, nu van de
jeugdbeweging met Vriesekoop in het
midden. De laatst gedateerde foto is die
van 21 april 1941: elf keurig geünifor
meerde leden van de St. Aloysiusban,
onder wie Herman.
Het merkwaardige aan de foto’s van
1941 is, dat Herman toen al weg was uit
Waarland. Op 5 september 1940 is hij
namelijk ingeschreven in het leerlingen
register van Hageveld. Gezien zijn be
trokkenheid bij de Waarlandse jeugd
beweging kan het haast niet anders of
Herman bleef in vakanties ook hieraan
meedoen. Dat kapelaan Vriesekoop, die
in 1940 is overgeplaatst, ook nog in
1941 op een groepsfoto verschijnt kan
eenzelfde soort oorzaak hebben.
De achtste klas
Tot de jeugdvrienden van Herman be
hoorde Piet Noordstrand, tegenwoordig
wonende in Harlingen en in zijn werk
zame leven vooral bezig geweest als
uitvoerder bij werkzaamheden aan de
Nederlandse dijken. Hij doorliep met
Herman dezelfde klassen van de lagere
school. Ik weet nog dat we met zeven
leerlingen waren in de achtste klas: vier
meisjes en drie jongens: Bets Dekker van
Jan Dekker de brandstoffenhandelaar,
de latere kloosterzuster; Mien Bos, van
over het spoor; Afie Zutt, zus van Jan, de
latere pastoor en Marie Bruin. De twee
andere jongens waren Niek Kuijs en
Herman Stam. In die klas, bij meester
Raas, kwamen wij vanaf het voorjaar
alleen bij slecht weer. Want als het enigs
zins kon, moesten we op de akker aan
het werk. Soms stonden we bij anderen
te spitten, ook later nog in de vakanties.
Herman en ik stonden zo een keer te spit
ten bij Klaas Zutt, de vader van Jan op
een heel slecht stukje grond. Zo slecht,
dat Jan er zelfs later nog kwaad van
sprak. We hadden er wel een rugkwaal
Vlnr: de broers Aldert,
Siemen en Herman Stam.
Ca.1941.
Archief familie Stam.
