w
L
Waarland, 25 november 2014.
19
Dendrochronologie of boomtijdkunde
In het begin van de vorige eeuw is in de VS een methode ontwikkeld waarbij met behulp van jaarringen de ouderdom van
hout bepaald kon worden. Elke boom heeft jaarringen en de afstand tussen de ringen is verschillend. Dit verschil ontstaat
door de klimatologische omstandigheden waaronder de boom groeit. Bij het onderzoek wordt een holle boor gebruikt.
Er wordt geboord in het spinthout of liever nog in het wankant met de boomschors er nog aan.
De datering van het hout wordt vastgelegd met behulp van een computerprogramma, dat de jaarringen in een grafiek zet.
Dit jaarringenpatroon is voor elke boomsoort, periode en streek uniek. Wanneer de patronen deels over elkaar gelegd wor
den, ontstaat een standaardkalender, die een beeld van duizenden jaren kan geven. Wanneer men wil weten hoe oud een stuk
hout is, wordt in het computerprogramma het jaarringenpatroon op de standaardkalender gelegd.
Als het patroon identiek is met een deel van de standaardkalender, dan is de ouderdom van dat stuk hout bepaald. Men weet
dan wanneer de boom gekapt is en wanneer het hout is verwerkt, want dat gebeurde meestal 1 tot 2 jaar later.
De veldregel is vervangen
door een roede. De ovale
gaten in de deklatten
zijn nog te zien. Dit is
ook een bewijs, dat de
molen zeer oud is.
Het achterste gedeelte
van de molenas rust op
de penbalk.
De balk die de koningsspil
ondersteunt, wordt het
spilkalf genoemd.
Wat blijkt
dat de Waarlandsmolen de oudst
bestaande Noordhollandse binnen-
kruier is. Het hele achtkant dateert
uit 1532. Dit wordt gebaseerd op het
houtmonster uit stijl VII, dat als veldatum
1531 heeft. Het interieur
van de molen is uit 1853. In de notulen
van het polderbestuur uit dat jaar staat:
Er is bij meerderheid van stemmen
besloten om in de molen een woning te
maken voor de molenaar en zijn gezin.
Het scheprad is toen verwijderd en de
Verder vermeldt het rapport dat de
penbalk de veldatum 1790 heeft.
Van de vier andere monsters wordt
de datering opengelaten. Drie hier
van zijn genomen uit het spilkalf en
één uit de penbalk. Hiervan heeft
de computer geen duidelijk beeld
gegeven, omdat het hout te veel door
houtworm e.d. aangetast is. Mogelijk
is het eikenhout uit Duitsland of
Denemarken afkomstig, maar hier
over bestaat geen zekerheid.
molen heeft een vijzel gekregen. Aan
het interieur is weinig veranderd. In de
jaren veertig van de vorige eeuw is de
schouw in de binnenkamer verwijderd
en is de rode kleur overgeschilderd met
een gele verf.
Geraadpleegde bronnen:
- Molens in Noord-Holland door o.a.
Bert Kölker.
- Artikel in West-Friesland
Oud Nieuw 2007.
Met dank aan de heer J. Tiedema van
Van Reeuwijk bouwmeester.
Houtmonster genomen uit het veldkruis
tussen achtstijl VI en VII.
C 1