w L Waarland, 25 november 2014. 19 Dendrochronologie of boomtijdkunde In het begin van de vorige eeuw is in de VS een methode ontwikkeld waarbij met behulp van jaarringen de ouderdom van hout bepaald kon worden. Elke boom heeft jaarringen en de afstand tussen de ringen is verschillend. Dit verschil ontstaat door de klimatologische omstandigheden waaronder de boom groeit. Bij het onderzoek wordt een holle boor gebruikt. Er wordt geboord in het spinthout of liever nog in het wankant met de boomschors er nog aan. De datering van het hout wordt vastgelegd met behulp van een computerprogramma, dat de jaarringen in een grafiek zet. Dit jaarringenpatroon is voor elke boomsoort, periode en streek uniek. Wanneer de patronen deels over elkaar gelegd wor den, ontstaat een standaardkalender, die een beeld van duizenden jaren kan geven. Wanneer men wil weten hoe oud een stuk hout is, wordt in het computerprogramma het jaarringenpatroon op de standaardkalender gelegd. Als het patroon identiek is met een deel van de standaardkalender, dan is de ouderdom van dat stuk hout bepaald. Men weet dan wanneer de boom gekapt is en wanneer het hout is verwerkt, want dat gebeurde meestal 1 tot 2 jaar later. De veldregel is vervangen door een roede. De ovale gaten in de deklatten zijn nog te zien. Dit is ook een bewijs, dat de molen zeer oud is. Het achterste gedeelte van de molenas rust op de penbalk. De balk die de koningsspil ondersteunt, wordt het spilkalf genoemd. Wat blijkt dat de Waarlandsmolen de oudst bestaande Noordhollandse binnen- kruier is. Het hele achtkant dateert uit 1532. Dit wordt gebaseerd op het houtmonster uit stijl VII, dat als veldatum 1531 heeft. Het interieur van de molen is uit 1853. In de notulen van het polderbestuur uit dat jaar staat: Er is bij meerderheid van stemmen besloten om in de molen een woning te maken voor de molenaar en zijn gezin. Het scheprad is toen verwijderd en de Verder vermeldt het rapport dat de penbalk de veldatum 1790 heeft. Van de vier andere monsters wordt de datering opengelaten. Drie hier van zijn genomen uit het spilkalf en één uit de penbalk. Hiervan heeft de computer geen duidelijk beeld gegeven, omdat het hout te veel door houtworm e.d. aangetast is. Mogelijk is het eikenhout uit Duitsland of Denemarken afkomstig, maar hier over bestaat geen zekerheid. molen heeft een vijzel gekregen. Aan het interieur is weinig veranderd. In de jaren veertig van de vorige eeuw is de schouw in de binnenkamer verwijderd en is de rode kleur overgeschilderd met een gele verf. Geraadpleegde bronnen: - Molens in Noord-Holland door o.a. Bert Kölker. - Artikel in West-Friesland Oud Nieuw 2007. Met dank aan de heer J. Tiedema van Van Reeuwijk bouwmeester. Houtmonster genomen uit het veldkruis tussen achtstijl VI en VII. C 1

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Toendertoid: Stichting Waarland van toen | 2015 | | pagina 19