28
In het bisdom Haarlem
In ons land kwam uit de patronaten de
katholieke jeugdbeweging Jonge Wacht
(1928-1942) voort. Het had veel elemen
ten van scouting maar was niet zo streng.
In het bisdom Haarlem richtte men in
1933 een vergelijkbare organisatie op en
die werd de Kruisvaart genoemd.
Het viel onder de Katholieke Jongens
Centrale (KJC) en maakte deel uit van de
Katholieke Actie. De Kruisvaart was be
stemd voor jongens tot zeventien jaar en
de nadruk lag meer op spel dan bijvoor
beeld bij de Katholieke Verkenners. En
het was zeker de bedoeling de geestelijke
vorming te begeleiden. Als vrouwelijke
organisatie fungeerde de Graal-beweging.
Zo hadden ze succes met hun lampions bij
de jaarlijkse Stille Omgang. En ze trok
ken op Allerheiligen langs de straten en
grachten van Amsterdam. In 1936 gaven
ze een defilé voor paleis Soestdijk. Zelfs
het buitenland werd niet vergeten. Begin
januari 1933, dus net voor de komst van
Hitler, gaven ze in Berlijn een demonstra
tie. In dat jaar telde de Graal maar liefst
tienduizend leden.
Ook in Waarland hoorde men van de
Graal. Daarom vond er op 26 mei 1933
een bespreking plaats om over te gaan tot
de oprichting van de meisjesvereniging
’De Graal’. Drie leidsters uit de parochie
zullen op een cursus te Schagen de vor
ming ontvangen. In augustus zullen zij op
het eiland Texel nog een speciale cursus
volgen, om zich te bekwamen voor het
nuttige werk dat ook onze parochie voor
de vrouwelijke jeugd zal geschieden.
De hoofdleiding berust bij ’Tiltenberg’
te Vogelenzang, bij de ’Vrouwen van
Nazareth’, die zelf hier een afdeling
zullen oprichten. Een zgn. ’graalsfeer’
en een korfbalveld zijn aanwezig tot
nuttige en aangename werkzaamheden
van de graalleden.
Maar dan stopt het. Navraag bij ouderen
in ons dorp leverde geen aanknopings
punten op dat de Graal er daadwerkelijk
gekomen is. Het is dus waarschijnlijk bij
een initiatief gebleven. Piet Noordstrand
vertelt hierover: Ik weet wel dat de Graal
in deze omgeving voor kwam maar het
was niet zo algemeen als in andere delen
van het bisdom. In Waarland heeft het niet
bestaan.
De Kruisvaart
In Waarland kwam de Kruisvaart wel
tot grote bloei. Dat hield verband met
de komst van een kapelaan. Jarenlang
had pastoor Vollering de parochie in zijn
eentje bestierd. Maar hij werd ouder en
het dagelijkse parochiewerk viel hem
steeds zwaarder. Daarom deed het kerk
bestuur een beroep op de bisschop om
een kapelaan te sturen. Het verzoek werd
ingewilligd en op 28 augustus 1938 kwam
kapelaan Th. van der Heijden. Een neo
mist, jong, net van het seminarie en vol
dadendrang. Nu was het in de tijd meestal
zo dat een kapelaan, mede vanwege zijn
leeftijd, de jeugd onder zijn hoede nam.
Jongerenwerkers bestonden in die tijd
niet. Zo werd kapelaan Th. van der
Op deze ansichtkaart,
met als poststempel
4 december 1939, wenste
Arie Bakker, namens de
Kruisvaart, dienstplichtig
militair P. Groot een
Vrolijk St. Nicolaas.
De leiding stond er
ook op: directeur
Th. v.d. Heijden,
baljuw A. Schmeddes en
de herauten R. Dekker,
J. Zutt, P. Rohof,
B. Bruin, O. Beemsterboer
(mogelijk C. Beemsterboer,
red.)en S. Groen.
De Graal
In deze jaren wist de Graal de meeste
aandacht te trekken. Deze vorm van
jeugdbeweging was opgericht en uitslui
tend actief in het bisdom Haarlem. En
bestemd voor meisjes in de leeftijd van
zestien tot achttien jaar. Een soort tegen
hanger van de Kruisvaart en de gezel
lenverenigingen voor jongens. De Graal
stond onder de bijzondere bescherming
van bisschop mgr. Aengenent. Maar meer
dan dat: hij steunde het met volle kracht.
De afdelingen in het bisdom waren alleen
aan hem verantwoording verschuldigd en
niet aan de pastoor
zoals bij alle andere
organisaties. Bij de
parochieherders ver
oorzaakte dat veel
irritatie. Na de dood
van mgr. Aengenent
vond er dan ook een
reorganisatie plaats.
De leden van de
Graal trokken volop
de aandacht door
hun spectaculaire
optreden. Ze droe
gen dan kleurige
uniformen, capes,
hoeden en mutsen
Zwierige vlaggen
voerden zij trots mee
als ze demonstratief
door steden en dor
pen marcheerden.
Regelmatig voerden
ze massaspelen op,
waaraan duizenden
leden deelnamen.
o
CD
•a.
ce'
