12
Granaathulzen zagen
Bij aankomst in het definitieve werk
kamp Watenstedt werd het overgebleven
groepje ingedeeld in een van de tientallen
barakken en voorzien van kampkleding.
Te kiezen wat voor soort werk ze wilden
doen, dat was er niet bij. Ze waren
al meteen bij de fabrieksarbeiders
ingedeeld, niet bij de landarbeiders.
Tot de kamergenoten van Piet Zuijdam
behoorden vijf bekenden: Dirk van
Diepen en Piet Veldman uit ’t Veld,
Jan Jong uit Oude Niedorp, Cor
Wijnker uit Zijdewind en Jaap Kramer
uit Waarland. Dat we op één kamer
kwamen, hadden we zelf mogen regelen.
Het werk en de sfeer op de werkvloer
waren er alleen maar bij gebaat. Op
het werk zagen ze ook Jan Rohof, die
samenwerkte met Arie Burger uit ’t Veld.
In 1944 zouden de geallieerden met
bombardementen op 8 en 29 april, 20 en
29 juni en 5 augustus ook de People S
Car Factory near Fallersleben zwaar
beschadigen.
De Waarlanders hadden verschillend
werk op het complex in Watenstedt-
Salzgitter. Jaap Kramer was tewerk-
Kaartje van het complex met o.m. Watenstedt,
Hallendorf en Salzgitter
Piet Zuijdam kwam terecht op een
afdeling waar kwaliteitscontroles werden
gedaan. Hier werkte hij samen met een
Fransman. Bijna zeventig jaar later
herinnert hij zich het werk nog behoorlijk
goed. Elke dag stonden we om zes uur
op. De fabrieken lagen op grote afstand
van de barakken. We moesten kilometers
lopen, voordat we konden beginnen. We
werkten van S morgens zes tot S avonds
zes, waaronder twee keer een kwartier
schafttijd en een half uur middagpauze,
zittend tegen een muurtje. Op zaterdag
werkten we tot twaalf uur, behalve als
we de productie niet hadden gehaald.
Nou, daar zorgden we wel voor, want op
zaterdagmiddag werken, daar hadden we
een hekel aan. Het was betaald werk. Er
werd een uurloon van f 1,- en stukloon
uitbetaald. Ik moest granaathulzen
doormidden zagen.
gesteld in de Stahlwerke, enorme
fabriekshallen waar de oorlogsindustrie
op volle toeren draaide. Hier werden
bommen, granaten en kanonslopen
geproduceerd. Hij werkte in drieploegen-
dienst, met telkens een werktijd van acht
uur. Jan Rohof kreeg een baantje in een
olie- en benzinedepot.
Het enorm uitgestrekte complex in Watenstedt-Salzgitter
in Nedersaksen was onderdeel van de Hermann Göring
Werke, met de hoofdvestiging in Berlijn. Het omvatte
staalfabrieken, hoogovens, kolen- en ijzermijnen en wapen
industrie. In Watenstedt-Salzgitter werden vooral pantser
wagens, kanonnen, bommen en granaten geproduceerd.
De oorspronkelijk 28 dorpen waren in 1942, intussen
uitgebreid met tal van nieuwe Siedlungen, fabrieken en
barakkenkampen, samengevoegd tot één stad. Watenstedt
telde in 1944 tussen de 60.000 en 70.000 inwoners. Er
werkten daar ook buitencommando’s van het nabijgelegen
immense concentratiekamp Neuengamme. Te koop op het
complex was er praktisch niets. Er was een kampwinkeltje,
met een scheersalon ernaast.
De Herman Göring Werke zijn lang buiten de vernietigende
stadsbombardementen van de geallieerden gebleven, maar
vanaf 14 januari 1945 veranderde dit ineens. Urenlang
wierpen de vliegtuigen toen hun bommenlast af boven
Salzgitter. Met dit industriecomplex was het toen gedaan,
er kwamen grootscheepse opruimingen op gang en vooral
ook overplaatsingen van de productie. In de laatste maan
den van de oorlog werd Watenstedt tot een hel voor wie
daar nog verbleven.
Velen van hen zijn toen bezweken door ziekte en terreur, onder wie tientallen
Noord-Limburgers die in de herfst van 1944 bij razzia’s waren opgepakt.
Schandelah
.•Hedwigsburg
Baddeckenstedt
Ringelhei
Rivieren/
Kanalen
Brunswijk
schelde
."O
-e-
Spoorwegen
Mlttelland Kanaal.
Lichtenberg* A 27*
Haerte*
Altenhagen*
Salzgitter/
Haverlah 1
I *Grol3 Mahner
Dettum
orf Wendesseru* .Weferlingen
/jMDrütte
Watenstedt X
'Barum
