^*7
Waar moest ik naar toe? Een onder
duikadres had ik niet. Ik ging toch maar
naar Duitsland. Voor hoelang wist ik
niet. Met wel honderd andere jongens
vertrokken we begin augustus 1943
vanuit Alkmaar naar Amsterdam. Daar
sliep ik de eerste nacht in een hotel.
De volgende dag vertrok de trein al
vroeg naar Hannover. Ik had wat eten
meegenomen, waaronder een paar
kazen. Daar aangekomen werden we
opgevangen in een lager (kamp met
barakken). De volgende dag mochten
we eerst de stad nog in, maar we
moesten om zes weer terug zijn. Ik
amuseerde me daar nogal en meldde me
pas om een uur of tien uur bij de leiding.
Ik hoorde toen dat de andere Hollanders
al waren afgereisd naar Braunschweig
om daar in de staal- en wapenfabrieken
te werken. Heel zwaar lichamelijk en
ongezond werk. Hopelijk was er voor
mij ander werk?
Ik gaf ze de kazen en zei in gebrekkig
Duits: Ich hope op gute arbeit.
Ik had geluk en kreeg werk bij Johann
Keller in de omgeving van Hamelen
an der Weser. Hij had daar een
Gartenbaubetrieb (kwekerij) en een
hoveniersbedrijf. Het was een oudere
baas, die als militair in de Eerste
Wereldoorlog had gediend en niet pro
Hitler was. Ik was daar intern en sliep
op een kamertje drie hoog.
Op deze kwekerij werkte ook een Pool.
Met hem kon ik het aardig vinden. In
het begin praatte ik wat met handen en
Hameien
In deze stad werkten ook verschillende
Russische meisjes in de huishouding.
Ook zij waren tewerkgesteld en hadden
weinig geld omhanden. Met één van hen
ging ik wel eens naar de bioscoop. Ze
moest haar insigne afdoen, want anders
kwam ze de bioscoop niet in. Van haar
leerde ik wat Russisch.
Het eerste jaar waren er weinig bom
bardementen op Hamelen, maar in
1944 werden deze steeds heviger.
Bij een luchtalarm ging iedereen de
schuilkelders in. Bij zo’n aanval van
Engelse vliegtuigen werden veel
gebouwen vernield en er vielen soms
tientallen doden. Ik heb meegemaakt dat
een bommenwerper in brand vloog en
vlak bij ons bedrijf tegen de grond sloeg.
Het scheelde een haartje anders was ik er
niet meer geweest. Daarna werd er ook
op het bedrijf een schuilkelder gemaakt.
Bijna ging het nog een keer mis. De Pool
en ik waren bezig op een stuk land naast
de bloemenkas. Een Engelse Spitfire
scheerde rakelings over ons heen. Kort
daarna keerde het vliegtuig terug en
schoot op ons. Gelukkig werden we niet
geraakt, maar van de kas was bijna niets
meer over. Het eten was zeer eenzijdig
en net voldoende voor een jongen van
nog geen twintig jaar. Zo nu en dan
schreef ik een briefkaart naar huis. Ik
liet ze weten dat het redelijk goed met
me ging. Maar over de bombardementen
zweeg ik. Dat mocht ik ook niet van
de Duitsers, want er was censuur. Ook
vroeg ik: Is er nog nieuws in Waarland?
Ze berichtten over de koolprijzen, de
mensen uit de stad die om voedsel
kwamen en over de geallieerde
vliegtuigen. Later hoorde ik van mijn
broers, dat ze in de krant hadden
gelezen over hevige bombardementen
op Hamelen en dat ze deze krant hadden
verstopt. Ze waren bang dat mijn
moeder dit zou lezen. Verder schreef
ook de kapelaan uit Waarland af en toe
een briefje.
Ik heb er nog één bewaard, waarin hij
schreef dat Jacob Kramer in Wartenstedt
was overleden.
voeten, maar na een korte tijd kende
ik al gauw wat Poolse woorden. Ik
verdiende de kost en inwoning en kreeg
soms wat extra geld voor de kapper of
voor een verzetje.
3. /toffer, .15(1111 e(n, ®arten6aubdrfe6
Joh. Kjellcr
20
Vertaling van een
verzoek van werkgever
Joh. Keller waarin hij vijf
vakantiedagen voor zijn
Hollandse arbeidskracht
aanvraagt.
'Jemruf 2QS1
flanüonb. SfMttajfr bet ftabl £umeln
£oft/<*ecf-onio; frannooet Ut, TóQQH
JAnfagc
unb 3nftanbl)alten non (Bdrttn
ÏUobeme fi(utncn6inberet
Otforation ju jeber (Bdegcnhctt
öametn, ben
fbrnrfcfo/tTflfic 8
Verklaring
Ondergetekende verklaart dat de assistent-tuinman Gerard Dekker,
geboren op 25-07-1924 in Harenkarspel (Nederland) voor mij werkt sinds
8 augustus 1943, dat hij slechts een contract met mij heeft. Zo vraagt
hij gedurende vijf dagen vakantie van 3 december tot naar schatting
8 december 1943 voor het kunnen ophalen van ivinterkleding en dergelijke.
