4
ft
jf
lm
Ml
soeverein vorst Willem I.
1808 Lodewijk richt voor
loper Koninklijke Academie
van Wetenschappen op.
Ook legt hij de basis voor
Rijksmuseum in Amsterdam.
1810 Lodewijk behartigt de
Hollandse belangen te veel
naar de zin van zijn broer, die
Geen ponden, stuivers,
penningen of duiten
maar guldens, kwartjes,
dubbeltjes en centen.
tegen zijn laatst overgebleven vijand op
het Europese vasteland: tsaar Alexander I
van Rusland. Het werd, na aanvankelijke
successen, een volslagen mislukking.
22 graden onder nul
De Russische winter werd het Franse
leger noodlottig. Beladen met oorlogs
buit begon in november 1812 de terug
tocht. Na verloop van enkele weken
sloeg de winter genadeloos toe. Al gauw
was er van een geordend leger geen sprake
meer. Bij de rivier de Berezina kwam de
genadeslag. Op 26 november 1812 legde
het Franse leger in allerijl twee bruggen
over deze rivier. Eén daarvan werd
gebouwd door Nederlandse pontonniers,
onder bevel van kapitein G.D. Benthièn.
Toen één van deze bruggen het begaf
was de paniek niet te beschrijven. Toch
wisten Napoleon en de restanten van
zijn Grande Armée via deze brug aan de
Russen te ontsnappen. Van de 15.000
Nederlanders die met Napoleon tegen
Rusland waren opgetrokken, keerden
maar enkele honderden terug in hun
vaderland. Na deze mislukte veldtocht
was het met Napoleons overheersing van
de Nederlanden snel gedaan. Wat bleef
is de militaire dienstplicht. Voortaan riep
het leger ook in Nederland jaarlichtingen
van dienstplichtigen op voor twee jaar
militaire dienst. Nog steeds bestaat de
dienstplicht, al is die sinds 1997 officieel
opgeschort.
Links of rechts
Met de inlijving van Nederland bij Frank
rijk zijn nog meer grote veranderingen
voor de bevolking ingevoerd. Eén daar
van is het verplicht rechts rijden in het
verkeer. Al sinds de Romeinse tijd reden
Europeanen links. De reden daarvoor
1813 Na nederlaag bij de
Volkerenslag in Leipzig
vertrekken Fransen uit
Nederland en keert Willem
VI, zoon van de gevluchte
stadhouder, terug. Hij wordt
het land inlijft. Nederland
wordt deel van Frankrijk.
1815 Napoleon verslagen
in de Slag bij Waterloo.
Overwinnaars voegen
Noordelijke en Zuidelijke
Nederlanden samen tot
Verenigd Koninkrijk der
Nederlanden.
zou volgens de overlevering zijn, dat
de meeste mensen rechtshandig waren.
Wie een tegemoetkomende vijand wilde
bestrijden met een speer of een zwaard,
kon dus het best links passeren. Met de
komst van de koets veranderde dat.
Koetsiers hanteerden rechts de zweep en
zaten in Frankrijk bij voorkeur links op
de bok of op het linker paard. Ze reden dan
het liefst rechts op de weg, omdat ze zo
het beste overzicht hadden. Gaandeweg
ging heel Frankrijk rechts rijden. Keizer
Napoleon exporteerde vervolgens het
rechts rijden naar de bezette gebieden.
Eén land bleef buiten de invloed van
Napoleon: Engeland. Het is binnen Europa
het enige land gebleven waar tot op de
dag van vandaag links wordt gereden.
Meters, liters en kilogrammen
Een andere erfenis uit de Franse tijd moet
zeker genoemd worden: de invoering
van het metrieke stelsel. Eeuwen lang
hanteerden de Nederlandse gewesten en
steden eigen maten en gewichten. Het is
voor onze begrippen niet voor te stellen
dat elke stad van betekenis eigen maten
en gewichten kende. Lengtematen, zoals
ellen, voeten, duimen. Oppervlaktematen:
morgen, snees, bunder, Rijnlandse of
Geestmerambacht roede. Gewichten: last,
mud of kop en drankmaten: anker, stoop,
kan of maatje. De namen waren landelijk
in gebruik maar de betekenis van plaats
tot plaats verschillend. Zo kon een el in
de ene stad 70 centimeter bedragen en in
weer een andere plaats 120 centimeter.
De Fransen probeerden een stelsel van ma
ten in te voeren, gebaseerd op de meter en
zijn tiendelige veelvouden en onderdelen.
Met de meter als uitgangspunt werd daar
naast de liter en de kilogram ingevoerd met
alle afgeleiden daarvan.
