GERECHTELIJKE AANKONDIGINGEN
1798 Franse troepen steu
nen een staatsgreep van de
unitariërs, die vervolgens de
nieuwe grondwet presente
ren.
Zo kan het zijn gegaan
We moeten ons laten inschrijven, Wullum! Ik ken nie schrijve!
Het gaat erom, dat de keizer ons ken inpikke voor de dienst!
Mij pakt-ie niet. Dach-ie dat? Je zal moete marchere jongen.
Je hebt immers de duite niet om een ander voor je te laten gaan?
De inschrijving begint. Vooral bij het lagere volk levert dat grote
problemen op. Je naam? vraagt een ambtenaar.
Nelus. Achternaam? Heb ik niet.
Je beroep? Boer. Waar woon je? In de Beemster.
Dan word je achternaam: Beemsterboer. De volgende.
Zo kan het zijn gegaan.
Uit: Geschiedenis van de Lage Landen door Jaap ter Haar
1805 Keizer Napoleon eist
eenhoofdige regering in de
Bataafse Republiek. Dat
wordt Rutger Jan Schim-
melpenninck.
1806 Lager-Onderwijswet
en nationaal belastingstelsel
ingevoerd. Napoleon be-
Naaktgeboren en Poepjes
Lange tijd is aangenomen dat het de
Fransen waren die de achternamen in
voerden. Onwillige Nederlanders zouden
daarbij Naaktgeboren of Poepjes als
naam hebben opgegeven in de veronder-
stelling dat na het vertrek van de Fransen
het allemaal wel ongedaan zou worden
gemaakt. In werkelijkheid bestonden
de achternamen - ook Naaktgeboren en
Poepjes - al lang voordat de Fransen
kwamen. Wat er wel veranderde?
De Fransen voerden de Burgerlijke
Stand in, waarin geboorte, huwelijk en
noemt zijn broer Lodewijk
tot Koning van Koninkrijk
Holland.
1807 Kruitschip in Leiden
ontploft. Er vielen 151
doden. Lodewijk stelt eerste
nationaal rampenfonds in.
overlijden van alle Nederlanders wordt
bijgehouden. Voordien waren het de
kerkelijke instanties die dit registreerden.
De zorgvuldigheid was dan wel afhan
kelijk van de accuratesse van de dienst
doende pastoor of dominee. De betrouw
baarheid liet dan ook wel eens te wensen
over. Met de komst van de Burgerlijke
Stand kwam hieraan een eind. Het bur
gerlijk huwelijk is dus een Franse erfenis.
In de periode 1811-1812 konden de
Nederlanders in het gemeentehuis hun
familienaam officieel opgeven of een
naam aannemen.
Vechten voor Napoleon
Voor de bezettende macht was de Burger
lijke Stand van eminent belang, zoals al
blijkt uit nevenstaande dialoog. Want net
als 130 jaar later de Duitse bezetter, ge
bruikten de Fransen de gegevens om men
sen te controleren. Zo volgde kort na de
totstandkoming van de Burgerlijke Stand
de invoering van de militaire dienstplicht.
Mannen tussen de 18 en 35 jaar moesten
loten voor de conscriptie. Wie een laag
nummer trok, moest in dienst. De gegoede
burgers onttrokken zich daaraan door tegen
flinke betaling een remplagant (plaatsver
vanger) in dienst te laten gaan. De invoe
ring van deze dienstplicht veroorzaakte
grote commotie in ons land en het kwam
keer op keer tot verzet en rellen. Maar de
Franse bezetter had mede door de Bur
gerlijke Stand een uitstekend instrument
in handen om de dienstplichtigen te vin
den. Napoleon had die mannen hard nodig.
Tussen 1811 en 1813 dienden circa
30.000 Nederlanders in het Franse leger.
Meer dan de helft overleefde het niet. In
1812 bracht hij het grootste leger ooit op
de been, bijna 600.000 mensen. Met zijn
Grande Armée trok Napoleon ten strijde
1804 Invoering één spelling.
39
Uit: Nederlandsche
Staatscourant van
12 maart 1938.
NAAMSVERANDERINGEN
1°. Jacob Naaktgeboren; 2®: Cornells Naaktgeboren; 3°. Johan
nes Naaktgeboren, zoo voor zich zelf als voor hun minder
jarige wettige nakomelingen; 4®. Willemijntje Naaktgeboren;
Suzanna Johanna Naaktgeboren; 6®. Lijntje Adriana Naakt
geboren, allen woonachtig te Delft, brengen ter algemeene ken
nis, dat zij zich bij request dd. 1 Maart 1938 hebben gewend tot
Hare Majesteit de Koningin, met het verzoek hun geslachtsnaam
„Naaktgeboren” te mogen veranderen in dien van „van
Naaborg”. (2812/8)
Rutger Jan Schimmelpennick
