‘circa 400 m3 water per etmaal’
16
In volgorde van
ontwikkeling:
1. vleermuisbrander.
2. auerbrander
3. graetzinbrander met
geheel gesloten glas.
De vlam blijft binnen
het kousje. De lucht
wordt van boven aan-
en afgevoerd.
brengst varieerde van bron tot bron glo
baal tussen de één en 2,5 m3 per uur. Dat
is tussen de 24 en 60 m3 per etmaal.
Neem een gemiddelde van 42 m3 per
bron. Hoeveel de gasopbrengst van een
bron was, valt moeilijk in zijn algemeen
heid te zeggen. Meestal wordt dat op
10 gehouden. Voor de Slootgaard
betekende dit dat er circa 400 m3 water
per etmaal opborrelde. Op jaarbasis is
dat 146.000 m3 en dat water moest de
molen en later het gemaal weer de polder
uitslaan. Verschillende polderbesturen
hadden daarom aan het houden van een
gasbron een vergunning gekoppeld waar
voor, zoals in de Wieringerwaard, f 20.-
per jaar moest worden betaald. In de
Slootgaard hadden vrijwel alle leden van
het polderbestuur zelf ook een gasbron.
Onder het motto een sigaar uit eigen
doos is mogelijk de reden waarom werd
afgezien van een vergunningenstelsel.
400 kuub per etmaal
De komst van al deze gasbronnen lever
de een bijzonder probleem op voor het
polderbestuur. De ca. 10 brongasinstalla-
ties in de Slootgaard leverden niet alleen
gas, maar ook veel water. De waterop-
dijk hadden zij al eerder vernield, zodat
het IJsselmeerwater hoog stond. Na twee
dagen stond de Wieringermeer onder water.
Zestien dagen later capituleerden de Duit
sers, maar het duurde tot 11 december
van dat jaar voor de polder weer was leeg-
gemalen. De inundatie van de Wieringer-
meer had voor de brongashouders in de
omgeving een onverwachts effect. Tot
ver in de omtrek, waar na 1932 de bronnen
waren gestopt of noodgedwongen van een
pomp voorzien, begonnen ze weer spon
taan te lopen. Dat stopte opnieuw naar
mate de Wieringermeer droger werd.
Gloeikousjes voor straf
Bij Jan en Jennie Klaver-Hoogeboom
(Slootgaardweg 38) zijn de restanten van
de kuip, waarin de opslagketel dreef, nog
zichtbaar. De vaste productieketel is
vrijwel intact, de bron is nog steeds actief
en het bronwater loopt nu zonder dienst
te doen in de sloot voor het huis. Voor de
bouw van het woonhuis stond op deze
plek de boerderij van Cees Boekel (Cees
Boekel is bij ouderen nog bekend als een
buitengewoon goede tenor in het Waar-
lands parochiekoor). Hij liet de brongasin-
stallatie aanleggen, vermoedelijk is dat
in het begin van de vorige eeuw geweest.
Bekend is dat in diezelfde periode onder
andere een installatie is gebouwd bij de
boerderijen van Cees Bakker, Jan Stoop,
fam. Wester en Lou Poland. Afhankelijk
van de hoeveelheid vrijkomend gas werd
het huis ermee verlicht, het eten gekookt
of het brood gebakken. De bronnen in de
Slootgaard gaven echter onvoldoende gas
om de woningen te verwarmen.
Inundatie Wieringermeer
De inpoldering van de Wieringermeer in
1932 had een onverwacht gevolg voor de
gasbronnen. Tot op een afstand van 12
kilometer daarvandaan gaven de bronnen
minder water of hielden er zelfs hele
maal mee op. In de Sloot
gaard was dat effect ook
goed merkbaar. Een oplos
sing werd gevonden. Met
behulp van een elektromotor
zorgde een pomp voor vol
doende water. Zo wist Lou
Poland (Slootgaardweg 15)
zich op deze manier van
voldoende gas te voorzien.
Aan het einde van de Tweede
Wereldoorlog keerde door
toedoen van de Duitse
bezetter de oude situatie
weer terug.
Op 17 april 1945 bliezen zij
de Wieringermeerdijk op.
De koppen van de uitwate
ringssluizen in de Afsluit-
Afb. 1.
Afb. 3.
Afb. 2.
