6spontaan opwellend gas uit de aardbodem’ 13 Een Norton is een ijzeren pijp met een dichte punt en gaatjes daarboven. In de 19e eeuw sloeg men in de Noordhollandse polders Nortons om aan zoet drinkwater te komen. van de gemeente Harenkarspel, is deze veenlaag wél in de Slootgaard gevonden doch niet in Waarland. Uit onderzoek is verder gebleken dat brongas vrij wel uitsluitend voorkomt op plek ken waar de zee ooit materiaal heeft afgezet. Oorspronkelijk is het meer de Slootgert ontstaan op een plek waar de zee ooit vrij spel had. Door verrotting van achtergebleven zeewier en algen werden deze plantenresten omgezet in gas. Dit in combinatie met het ondoor dringbaar pakket basisveen ver klaart hoogstwaarschijnlijk het feit dat in de Slootgaard wél gas werd gevonden en in Waarland niet. Metershoge vlammen Zo’n 4000 jaar geleden is de wes telijke kustlijn gesloten. Daarachter ontstaan enorme veen pakketten. Oorspronkelijk liggen die ruim boven NAP, maar dan komt de mens in beeld. Door ont ginning en ontwatering daalt de bodem en dat heeft een reeks over stromingen tot gevolg. De Westfriese Omringdijk wordt in de dertiende eeuw aangelegd en deze biedt West-Friesland al eeuwenlang een afdoende bescherming. Vanaf 1404 worden de eerste bruikbare windmolens in gebruik genomen. Kleine meertjes worden met behulp van molens drooggemalen, zo ook in 1590 het seckere meer of staande water de Slootgert. Later volgen de grote meren, zoals: de Heerhugowaard, de Beemster en de Scher mer. En vooral in die laaggelegen polders doet zich het verschijnsel voor van spon- Een TNO rapport over gas Naar de diepte waarop het wordt gevonden, kunnen drie soorten methaan worden on derscheiden: moerasgas, aardgas en brongas. Moerasgas ontstaat zeer ondiep, op hooguit enkele meters onder het aardoppervlak, door afbraak van organisch materiaal onder inwerking van bacteriën. Aardgas ontstaat op enkele kilometers diepte door vergassing van olie of steenkool onder hoge druk en temperatuur. Aardgas wordt daarom thermogeen genoemd; moerasgas is biogeen. Brongas wordt gewonnen op 30 tot 80 meter diepte. Brongas is gevormd door bacte- riële afbraak van organische bestanddelen in vooral door de zee afgezette materialen op hooguit enkele honderd meters diepte. taan opwellend gas uit de aardbodem. Op verschillende plaatsen in Nederland maakte men kennis met dit fenomeen. Een enkele keer bij het graven van putten kwam dit gas vrij en tot ont branding. Zoals op den 12den Oc tober 1729 was men te Engwierum, gemeente Oostdongeradeel, met het graven en boren van eenen put tot ongeveer 10 M. gevorderd. Nadat reeds een paar malen eene kleine vlam was bespeurd, volgde in den namiddag een sterk gedruisch, daarop een hevige knal, als van een pistoolschot, en eene groote vlam steeg gedurende eenige minuten omhoog. Het water kwam toen met geweld opborrelen en zag aanvan kelijk zeer zwart, later helder. Een emmer van dat water naar boven gebracht vat ook zomaar vlam. Ook Amsterdam maakte kennis met het brongas. Tijdens een boring in 1851 aan de Bloemgracht: Op 44 meter diepte gekomen bemerkte de op zichter eene sterke opborreling in de boorbuis, eene bijgebrachte brandende kaars deed het gas ontvlammen, dat met eene helder witte, nagenoeg 2 M. hoge vlam brandde, die na 3/4 uur werd gedoofd. Het zijn slechts enkele voor beelden waarin het bestaan van brand baar gas in opwellend water werd gesig naleerd. Men kende dus het verschijnsel, maar deed er vooralsnog niks mee. Boerenvoorman en uitvinder Die eer komt toe aan Wouter Sluis (1827 1891) uit de Beemster, boerenvoorman en uitvinder. Een man met uitzonderlijk grote belangstelling voor elke nieuwe ont wikkeling. Hij was de eerste die welbe wust een vlam uit natuurgas tevoorschijn toverde. Dat gebeurde in 1875. I

Tijdschriften Regionaal Archief Alkmaar

Toendertoid: Stichting Waarland van toen | 2009 | | pagina 13