9
Wij Teunis Bregman, Schout der Heerlijk-
heijdHaringcarspel, Pieter Tesselaar en
Arie Bogaard scheepenen aldaar, doen te
weten, dat voor ons gecompareerd en
verscheenen is, Maarten Hofdijk, secre
taris van en wonende te Oudkarspel de
welke bekende en verklaarde verkogt te
hebben en diensvolgens te transporteren
aan Jan Spaansen wonende onder Haring-
carspel: Een stuk weijland gelegen in de
Waarlandspolder, genaamd de Veluwen
Akker, groot 11 geerse en 2 sneese 3)
belend de domeine ten Zuiden, de wed.
Corn. Langedijk ten Noorden.
en Wethouders, bestuurden een stad
of heerlijkheid. Zij vaardigden keuren
(wetten) uit en bij overtreding daarvan
spraken ze ook recht. Niet altijd was er in
een heerlijkheid een notaris werkzaam,
zodat bij koop en verkoop, geldleningen,
testamenten en voogdijzaken de schout
en schepenen de overeenkomst tussen
partijen op papier moesten vastleggen.
Bij het onderzoek naar namen van
percelen in de Waarlandspolder kwam
een transportakte van 9 Julij 1804 boven
water, waarin, voor zover bekend, voor
het eerst sprake is van de Veluwen Akker.
Een deel van de tekst luidt als volgt:
De spa steken
In de 18e eeuw brak in ons land, ook in
West-Friesland, verschillende keren de
runderpest uit. De grote sterfte onder het
vee had noodlottige gevolgen voor de
levensomstandigheden van de bevolking.
Daar kwam nog bij dat ons land regelmatig
op voet van oorlog stond met Engeland,
waardoor de uitvoer van zuivelproducten
naar dat land onmogelijk was. Door deze
omstandigheden kon een aanzienlijk aan
tal boeren het financieel niet langer bol
werken. Zij moesten noodgedwongen hun
bedrijf beëindigen. Verkoop was nau
welijks mogelijk, want in het boerenvak
was geen interesse meer. Uit pure ellende
verlieten ze met hun gezinnen huis en
haard in de hoop elders een betere toe
komst op te bouwen. Dan werd ten teken
van verlating een spa in het land gestoken.
Het betreffende perceel verviel op deze
manier aan de Gecommitteerde Raden
van West-Friesland, die in dit gebied de
grootste grondbezitter werden.
Alles voor zo goed en kwaat en met zoda
nige vrij- en onvrijheden als het voor de
sen en tot heden is gepossideert en be
zeten is geweest en verder zoals buuren
in lendens dragende zijn dog met
vrijdom van verpond, zo ordinair als
extra voor den tijd van 50 jaren, ingaan
de met den jaare 1804 en zullende expi-
reeren met den jaare 1853). En beken
nende hij, comparant, van de kooppen-
ninge en dien algeheel en ten vollen te
zijn voldaan, de laatste penningen met
den eersten, ter somma van f. 16.15.-*)
belovende, daaromme het voornoemde
getransporteerde te zullen vrijen en
waren van alle lasten en bezwaarnissen.
Vanaf 1795 werd niet meer gesproken over
de Gecommiteerde Raden, maar over de
Domeinen te Alkmaar. In die tijd werd
het financiële klimaat voor de boeren wat
gunstiger en het bestuur van de Domeinen
stelde hen in de staat de spa gestoken
gronden voor een redelijke prijs te kopen.
Soms zelfs met ontheffing van verpon
ding 2) voor 50 jaar, zoals in het tweede
deel van de akte uit 1804 staat vermeld:
De Veluwe
In onze regio traden tussenpersonen op,
die stukken grond namens de Domeinen
verkochten aan boeren. Maarten Hofdijk
deed dit o.a. in Oudkarspel en ook in Ha
renkarspel. Wij hebben nog te weinig on
derzoek gedaan naar koopaktes in Haren
karspel om te komen tot een goed beeld
van alle spa gestoken gronden in de Waar-
lands-, Slootgaard- en Speketerspolder.
Aannemelijk is dat de naamsverklaring
van de Veluwen Akker een verwijzing is
naar de woeste, verwilderde grond van
de Veluwe. Nadat een perceel grond was
verlaten overwoekerden riet, stekels,
hoefblad en ander onkruid het land.
Verder had men geen aandacht meer
voor dit verlaten land, dat vervolgens
uiteindelijk in het bezit kwam van de
Domeinen. Omstreeks 1800 kwamen
diverse percelen in de verkoop en zo is
het ook gegaan met dat stuk weijland, dat
op 9 julij 1804 in de Waarlandspolder
aan Jan Spaansen is getransporteerd.
gepossideert in bezit gehad.
in lendens belendend.
(extra)ordinair (buiten)gewoon.
f. 16.15.- zestien gulden,
15 stuivers en nul penningen.
gecompareerd verschenen bij een
rechtshandeling.
