AKERENDAMWEG:
DE JUISTE NAAM
f
Ikjw
Piet Kleverlaan
16
Bij verkavelingen, uitbreidingsplannen en aanleg van wegen
zijn oude namen van akkers, sloten en boerderijen bijna overal
verdwenen. Soms zijn ze nog terug te vinden in straatnamen. Zo
ook in Waarland. Een doodlopende zijweg van de Waarlandsweg
heet Akkerendamweg, genoemd naar de boerderij die in 1964 is
verbrand. Maar een onderzoek naar de herkomst van deze naam
heeft uitgewezen dat, in tegenstelling tot een eerdere verklaring,
Akerendam de juiste naam is.
‘Akerendam te Beverwijk.
Een ansicht van rond 1900
met rechts naast het huis
een prieel dat in 1946
werd afgebroken.
Aan het Wijckermeer
Het blijft boeiend dat ons land gedurende
de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648)
grote zeevarende naties als Engeland,
Portugal en Spanje de baas kon blijven.
In een landje met ruim 1,2 miljoen inwo
ners had de Verenigde Oost-Indische
Compagnie een haast onaantastbare han-
delspositie in de wereld verworven. Door
afspraken met de Staten van Holland kreeg
de VOC in 1602 het alleenrecht om han
delsverdragen met lokale heersers in
Afrika en Azië af te sluiten. Er werden
grove winsten gemaakt en de investeer
ders profiteerden daar ruimschoots van.
Het gevolg hiervan was een toenemende
belangstelling van rijke burgers voor kunst
en literatuur. Ook voor buitenplaatsen,
want in die Gouden Eeuw wilden de koop
lieden vooral ’s zomers de stinkende stad
Amsterdam ontvluchten.
Eén van die grootverdieners was koop
man en reder Jan Bicker. Hij bouwde een
scheepswerf op het huidige Bickerseiland
in Amsterdam en daarnaast dreef hij han
del met het buitenland. Het ging hem voor
de wind. Rond zijn veertigste had hij zo
veel geld verdiend dat hij ging uitzien naar
een buitenplaats. In eerste instantie dacht
hij aan een plek aan de Vecht, maar de zee
lucht trok hem toch meer. Zijn oog viel
op een stuk grond aan het Wijckermeer
bij Holland op zijn smalst. Omstreeks
1636 liet hij daar een hofstede bouwen.
Het buitenverblijf was 19.5 m bij 9.50 m
groot en stond aan de Heerewech in Bever
wijk. Omdat er geen boedelbeschrijvingen
van de eigendommen van de familie zijn
teruggevonden, is over de indeling van het
oorspronkelijke huis weinig bekend.
In andere handen
Getuige de afbeeldingen op prenten uit
die tijd, waren de landhuizen van Am
sterdamse kooplieden de eerste decennia
bescheiden van omvang en vrij sober in
gericht. Na 1700 begon dit te veranderen.
In 1724 werd Jan Lucas Pels voor f30.000.-
eigenaar van de genoemde hofstede in Be
verwijk. Deze Amsterdamse koopman heeft
het huis laten vergroten en verfraaien met
prachtige behangsels en een indrukwek
kend stucplafond. De tuin werd uitgebreid
en voorzien van hoge strakke hagen vol
gens een geometrisch patroon. Sinds die tijd
heeft deze buitenplaats de naam Akredam
of Akerendam. Ook burgemeesters van
Amsterdam lieten hun status blijken. Zo
kocht Nicolaas Geelvinck in 1742 dit
landhuis en ruim vijftig jaar later werd
Gerrit Hooft Gerritsz. de volgende eigenaar.
Het etymologisch woordenboek geeft
een verklaring voor het woord acre.
Deze oude vlaktemaat is verwant met
akker en het was de hoeveelheid land
die men in één dag kon ploegen. Het
woord dam heeft de betekenis van een
door uitgegraven grond opgeworpen dijk.
ni
