GEHEIM VAN HET DIEPE GAT
Joop Zutt
48
Het ligt bepaald niet voor de hand om bij de Diepgatweg te
denken aan oorlogsgeweld. Toch werd de familie Poland-Stoop,
wonende op nummer 16, geconfronteerd met sporen van
oorlogsgeweld uit een ver verleden. Andere ’zware metalen’
laten ons nog met de nodige vraagtekens zitten.
Age Visser is in
januari 2003 overleden.
Bodemvondsten
Al geruime tijd is het tuindersbedrijf van
de familie Poland-Stoop gevestigd aan
de Diepgatweg. Het zal inmiddels een
jaar of tien geleden zijn dat Jan Poland
bij het ploegen van een stuk land nabij
de ringsloot bij Oudkarspel op een
zwaar brok metaal stuitte. ’Wil je daar
niet elk jaar opnieuw last van hebben,
dan moetje die rommel afvoeren’, was
Jans reactie. Thuis gekomen werd ’de
rommel’ nader bekeken en schoon
gemaakt. Tot zijn verrassing kwam er
een ronde metalen bol tevoorschijn.
Enige tijd later werd een tweede exem
plaar gevonden. Nu was het echter een
afgeplatte bol met een gat aan de
bovenkant waar nog restanten van
schroefdraad zichtbaar zijn. Ook aan de
zijkanten van die bol zitten gaten met
een doorsnede van één cm. Een laatste
vondst leverde weer een nieuwe variant:
weer een ronde bol, maar nu met een
afdekplaatje aan de onderkant en aan de
bovenkant de restanten van een soort
versiering. Deze ’oogst’ werd als
curiositeit bewaard aan de Diepgatweg
tot Age Visser, leraar Tuinbouw aan de
Landbouw Hogeschool te Wageningen
én amateur-archeoloog, de bodemvond
sten onder ogen kreeg en voor nader
onderzoek mocht meenemen.
Een gave zesponder
Spoedig kwam hij terug met het resul
taat van zijn bevindingen. De ronde bal
had geen geheimen. Het was een origi
nele zesponder met een doorsnede van
negen centimeter. De kogel, want dat
was het, is vrij gaaf en maar weinig ver
roest. Blijft natuurlijk de vraag uit welke
tijd de kogel afkomstig was. Ook daar
wist Age Visser een duidelijk antwoord
op te geven. Het is een projectiel afkom
stig uit een kanon van het Nederlandse
leger, dat dit type kanon vanaf de Tach
tigjarige Oorlog tot circa 1890 in ge
bruik had bij de Nederlandse artillerie.
Dergelijke kanonnen werden in het ter
rein voortgetrokken door zes paarden.
Dat was wel nodig omdat de bronzen
loop van zo’n kanon wel driehonderd
kilo woog. De affuit, waarop de loop
was bevestigd, woog nog eens zeven
honderd kilo. Dus die paardenkrachten
waren terdege nodig. Gezien de goede
staat waarin de kanonskogel verkeert,
moet het projectiel van rond 1800 zijn.
Die datering komt goed overeen met het
oorlogsgeweld van 1799, het jaar van de
mislukte Brits-Russische invasie in
Noord-Holland. Met de grote landings-
operatie zouden de Britten en de Russen
de Bataafse Republiek trachten te vero
veren en daarmee de Franse bezetter een
Een kanon van het
Nederlandse leger.
In gebruik vanaf de
Tachtigjarige Oorlog
tot 1890.
-
