KWESTIE ZIJDEWIND.
A
Joop Zutt - Arnold Lantman
Roerige tijden.
2
Regelmatig komen we in de pers berichten tegen over een kwestie in Zijdewind. Een
kwestie welke zich ruim 350 jaar geleden afspeelde in het zo rustige en kleine dorp.
Wat was het geval? In de laatste jaren van de Tachtigjarige Oorlog waren de bis
schoppen het land uitgezet, waardoor een groot aantal katholieken het sacrament van
het H. Vormsel niet had kunnen ontvangen. In 1648 werd in Munster vrede gesloten
met Spanje. In de veronderstelling dat vrijheid van godsdienst was gewaarborgd,
nodigde pastoor Cleerbesem bisschop Jacobus de la Torre, apostolisch-vicaris, uit om
het Vormsel toe te dienen. De schout van Nieuwe Niedorp, Herman Hartman van der
Wonde, zou daar wel even een stokje voor steken. En dat liep vreselijk uit de hand.
Johannes Don maakte
in 1682 een nieuwe
kaart van West-Fries
land. Op dit deel van
de kaart is de nieuwe
'Zydens kerckinge
tekend.
Luther sprak echter vele mensen aan. Ook
in Zwitserland verkondigden hervormers
een nieuwe beleving van het christelijk
geloof onder aanvoering van Zwingli en
Calvijn. Met name de verkondiging van
Calvijn kreeg in ons land vele aanhangers.
De plaatselijke overheden verboden op
gezag van de koning van Spanje de
nieuwe ketterse leer ten strengste, maar
desondanks werden overal in het land
‘hagenpreken’ gehouden en de hervormde
leer vond steeds meer aanhang. Toen de
koning van Spanje, Philips II, de macht
van de steden wilde beperken en de be
volking zware belastingen oplegde, sloeg
de vlam in de pan. Nederland kwam in
1568 in opstand tegen de Spaanse over
heersing. Het was het begin van tachtig
jaar oorlog.
De Tachtigjarige Oorlog was in de bele
ving van de gewone burgers lang een on
duidelijk gebeuren. Veelal was men af
hankelijk van de houding van de plaat
selijke overheid. Koos die voor de koning
van Spanje of voor Willem van Oranje?
Koos de pastoor voor de nieuwe leer of
voor de oude vertrouwde kerk? Hun
houding bepaalde praktisch altijd tot welk
kamp een stad of streek behoorde. Met
uitzondering van Amsterdam gingen vrij -
wel alle Noord-Hollandse steden van
meet af aan over naar Willem van Oranje.
De nieuwe godsdienst vond ook in die ste
den haar grootste aanhang. Op het platte
land van Noord-Holland bepaalde de
houding van de pastoor de keuze. Maakte
Op 31 oktober 1517 timmerde Luther zijn
95 stellingen tegen de handel in aflaten op
de kerkdeuren van de kathedraal in Wit
tenberg. Dat wordt gezien als historisch
begin van de reformatie. De breuk met de
Rooms-Katholieke Kerk werd in 1521 de
finitief op de Rijksdag van Worms, waar
Luther weigerde zijn afwijkende leerstel
lingen te herroepen. Het gevolg van zijn
halsstarrige houding was dat Keizer Karei
V de rijksban over hem uitsprak en dat
zijn geschriften tot verboden lectuur wer
den verklaard. Het gedachtengoed van
s.
o
rr.
